Freya Macke: ‘Op bedrijventerreinen liggen veel onbenutte kansen, ook voor groen’
Een jaar gelden zat Freya Macke nog met haar handen in het haar: het schoot niet op met die klimaatbestendige bedrijventerreinen. En nu is er ineens van alle kanten beweging, merkt ze. Macke werkt al lang aan het thema vanuit haar werk als adviseur Klimaatadaptatie bij Arcadis. Het is dus logisch dat zij en haar team vanaf het begin partner zijn van Werklandschappen van de Toekomst. De grootse uitdaging die zij ziet: hoe zorg je dat alle partijen écht aan de slag gaan? Macke: ‘Wat ik zou willen is dat we onszelf allemaal de vragen stellen: willen we werken op zo’n lelijk bedrijventerrein? En: hoe willen we het dan wel?’
Hoe ben jij betrokken geraakt bij Werklandschappen van de Toekomst?
‘Ik ben al vanaf 2020 betrokken. Met Jelle de Jong van IVN voerde ik toen een aantal gespreken over hoe we het konden aanpakken en wie we erbij konden betrekken. Ik ben al langer bezig met het onderwerp klimaatbestendige bedrijventerreinen, vanuit Arcadis als adviseur Klimaatadaptatie. Naast projecten op concrete terreinen, ontwikkel ik ook aanpakken. In 2019 kreeg ik de kans om dit te versnellen vanuit Samen Klimaatbestendig, een netwerksamenwerking. Daar startte ik in 2018 met de community Groenblauwe Bedrijventerreinen. Destijds was het nog duwen en trekken rond dit thema. Ik zat soms met mijn handen in het haar, het schoot niet op. Ondertussen bouwde ik aan agendering, een netwerk en kennis. En nu komt het ineens van alle kanten in beweging. Bedrijventerreinen komen op de agenda bij alle overheden, zo wordt er nu beleid en regelgeving ontwikkeld. En de voordelen van vergroening en klimaatadaptatie komen op de agenda bij ontwikkelaars en eigenaars. Dat zien we al terug in nieuwe normen en de toename van analyses en studies.’
Hoe verklaar je die kanteling?
‘We waren in Nederland die bedrijventerreinen totaal vergeten, die hadden we monofunctioneel ingericht en in een hoekje gestopt. Maar ineens begint het aan alle kanten te piepen. Mensen gaan naar buiten, kernen groeien en bedrijven bereiden uit. Dat leidde tot de discussies rond datacentra en verdozing. En het besef ontstaat dat we in de hele energietransitie vergeten zijn dat op bedrijventerreinen veel te besparen is. Ondertussen ervaren we ook hier de effecten van klimaatverandering, meer hitte en hevige neerslag. Dus aan alle kanten wordt nu gezegd: vergeet die bedrijventerreinen niet. Op bedrijventerreinen liggen onbenutte kansen voor meervoudig ruimtegebruik, ook met groen.’
Wat vind jij de belangrijkste uitdagingen qua klimaatadaptatie op bedrijventerreinen?
‘Ik ben opgeleid als techneut en ik weet dat we technisch al veel kunnen. Maar de uitdaging is: hoe krijg je partijen in actie? Het liefst zou ik willen dat we onszelf allemaal de vragen stellen: wat doen we onszelf aan met zo’n lelijk bedrijventerrein waar we hele dagen werken? Wat doen we onszelf aan met zo’n obstakel in het landschap? Daarna komt de vraag: hoe wil je het dan wel? En dan komen de technische uitdaging en de invulling hoe we willen werken bij elkaar tot een nieuw beeld. Om dat te bereiken, ben ik me steeds meer gaan verdiepen in communicatie en gedragsverandering en gaan testen hoe je het verhaal zo kan vertellen dat het mensen raakt.’
Hoe kun je dat verhaal dan het beste vertellen?
‘Dat is een kunst en een zoektocht naar opgaven, belangen en voordelen. Het vergroenen van bedrijventerreinen beïnvloedt niet alleen het terrein zelf, maar straalt uit naar heel Nederland. Bij Werklandschappen en in een aantal andere projecten berekenden we de kosten en baten. Daaruit blijkt dat vergroening en klimaatadaptatie kosteneffectief zijn. Dat leidt niet meteen tot actie, want er is een groot verschil tussen de waarde die we allemaal zien, maar niet direct en hard in geld kunnen uitdrukken, versus de keiharde euro’s. Commerciële partijen willen graag weten wie vandaag betaalt, zodat ze van start kunnen.
Woordkeuze, beeld en je verhaal spelen een belangrijke rol. Als ik op symposia sta met in de aankondiging de woorden ‘klimaatadaptatie’ en ‘groen‘, dan komt daar een publiek op af dat al iets met het thema doet. Hen spreek ik ook graag, maar nog meer impact maak ik door andere partijen te motiveren. Daarom wil ik juist graag ontwikkelaars en mensen van economische zaken in de zaal. En mensen die nog niet bezig zijn met groen en klimaatadaptatie. Dat publiek bereik je als je het verhaal meer insteekt op andere thema’s, zoals kwaliteit, euro’s of risicomanagement. En met vragen zoals: Weet je wat het kost als hitte en neerslag tot problemen leiden? En weet je wat het kost als je geen personeel kan vinden? Verder helpt het om te zoeken naar combinaties: is er een parkeerprobleem? Als je dat oplost, dan speel je ruimte vrij voor groen, waterberging of andere dingen.’
Wat vraagt de kanteling van Arcadis?
‘Ik werk bij een enorm bedrijf waar duurzaamheid speerpunt is. Dat biedt kansen voor mijn missie voor klimaatbestendigheid, op landelijke schaal en met concrete lokale projecten. Ook help ik mijn vele collega’s om klimaatbestendig aan de slag gaan in al het enorm diverse werk dat wij met zijn allen doen. Dat gaat mij nooit snel genoeg, maar ik merk dat het onderwerp steeds meer leeft, in projecten en via mijn interne netwerk, app-groepen, nieuwsbrieven en webinars.’
In september gaat het programma Werklandschappen van de Toekomst echt van start. Wat zijn de eerste stappen?
‘Ik merk dat iedereen vol ideeën zit en heel graag aan de slag wil. We werken vanuit zes domeinen en In deze startfase ben ik kwartiermaker voor domein 2, waarin de focus ligt op samenwerking met overheden. Ondertussen werken we nu al aan versie 2 van het handboek Co-creatie op bedrijventerreinen. We gaan natuurlijk ook aan de slag op concrete terreinen, om ervaringen op te doen en innovaties te testen. En we maken een ‘zwermaanpak’ voor opschaling naar het hele land.
In domein 2 is een groot deel van het werk het regelen van Green Deals met provincies en regio’s, daar trekken een aantal mensen nu al keihard aan. Daarnaast richten we ons op kennisontwikkeling: ontbreekt er iets in het huidige beleid, waar knelt het en hoe gaan we dat agenderen? Verder brengen we de financiële instrumenten in kaart. Als na een kostenbatenanalyse blijkt dat er een gat valt qua financiering, welke instrumenten zijn er dan om dat gat te vullen?’
Waar knelt het nu qua regelgeving?
‘Bij nieuwbouw is meer mogelijk met regels en beleid. En dat wordt ook steeds meer ingezet. Al zie je dat groen en klimaatadaptatie soms wegbezuinigd worden. Dat gebeurt nooit met parkeren. De grote de uitdaging is om vast te houden aan afspraken en ambities die je samen maakt. Met Werklandschappen van de Toekomst richten we ons op bestaande terreinen. Daar mag je niet zomaar nieuwe regels opleggen. Dus we focussen vooral op de ‘zachte kant’ van stimuleren, motiveren en ondersteunen. Er zijn veel partijen betrokken, zie je op deze infographic. De belangrijkste eerste opgave is om alle partijen bewust te maken en samen te brengen.’
Bekijk hier het kennisdossier dat Freya Macke ontwikkelde over groenblauwe bedrijventerreinen.
Blijf op de hoogte
In onze nieuwsbrief lees je over inspirerende voorbeelden en de meest recente ontwikkelingen in het programma Werklandschappen van de Toekomst.
Lees meer
Ruim 30 organisaties maken deel uit van de coalitie Werklandschappen van de Toekomst. Op deze website verschijnen regelmatig interviews met coalitieleden over hun drijfveren en hun visie op het vergroenen van bedrijventerreinen. Lees de interviews terug met Wim van Ginkel van hoveniersbedrijf Koninklijke Ginkel Groep en Daphne Teeling van IVN Natuureducatie.
