‘We leggen de basis om straks echt een systeemdoorbraak te creëren’

Werklandschappen van de Toekomst 16 maart 2023

Binnen negen jaar zijn minimaal 1000 bedrijventerreinen in beweging richting toekomstbestendige ‘werklandschappen’ en is er een nieuwe norm voor werklocaties ontwikkeld. Om dat doel te bereiken wordt nu achter de schermen hard gewerkt aan de opbouw van de programma-organisatie van Werklandschappen van de Toekomst. Wat is de stand van zaken en wat kunnen we in de nabije toekomst verwachten? Daphne Teeling, een van de kwartiermakers en betrokkene vanaf het eerste uur, praat ons bij.

We zijn nu een aantal maanden op weg. Hoe gaat het?

‘Stiekem zijn we al veel langer op weg. We bouwen inmiddels al ruim twee jaar aan de beweging om bedrijventerreinen in Nederland groen, gezond, klimaatbestendig, energieneutraal en biodivers te maken. Het zijn nu vaak grijze onaantrekkelijke plekken waar je in sommige gevallen nog niet dood gevonden wil worden. Terwijl 30 procent van de mensen werkt op zo’n terrein. Gamechanger was de impuls van 26 miljoen euro die in november 2022 toegekend werd door het Nationaal Groeifonds. Daardoor kunnen we als beweging echt gaan versnellen. Sinds november zijn we achter de schermen met alle bijna dertig partners hard bezig met het opbouwen van de programma-organisatie. Dat is een saaie fase voor de buitenwereld. Maar wel een belangrijke fase. We leggen nu namelijk de fundering voor het programma, zodat we straks echt kunnen versnellen en een systeemdoorbraak kunnen creëren. Dit is zo’n unieke kans. Door de bijdrage van het Groeifonds, het schaalniveau en alle partners kan onze droom nu werkelijkheid worden.’

Hoe ziet de nabije toekomst eruit?

‘Vanaf de zomer gaan we aan de slag in de buitenwereld. In de eerste fase van het programma doen we dat met vier proeftuinen, de ‘living labs’, 10 ambassadeursterreinen en meerdere partnerterreinen die we ondersteunen. Op deze plekken gaan we, samen met de partners en lokale stakeholders, aan de slag met het toepassen van groen-blauwe oplossingen en innovaties. In deze fase ligt de nadruk ook op het meten van de effectiviteit van deze maatregelen.

De specifieke terreinen moeten we overigens nog wel kiezen. Dit hangt onder meer af van de 6 provinciale deals die we in 2023 moeten sluiten van het Nationaal Groeifonds. Dat wordt door de Provinciale Statenverkiezingen nog een uitdaging, maar dat komt vast goed. En omdat we nu al merken dat het bruist van de energie op terreinen zelf, willen we op korte termijn al een basisaanpak introduceren die we met en voor parkmanagers en bedrijven ontwikkeld hebben. Zo kunnen zij die aan slag willen met het ‘ver-groenblauwen’ van hun terrein alvast profiteren van de kennis. Gewoon omdat het zonde zou zijn dit niet al te doen.

We gaan ook aan de slag om een nieuwe norm te ontwikkelen, met een soort ‘Werklandschappen-label’. Stel je terrein valt nu binnen label F, wat moet je dan doen om een energieneutraler en biodiverser label B te bereiken? Ons programma helpt je met kennis over welke concrete stappen nodig zijn en wie je daarbij kunnen helpen.’

Wat kunnen bedrijven precies verwachten? Krijgen ze geld om te vergroenen?

‘Werklandschappen van de Toekomst is een kennis- en innovatieprogramma, geen subsidieregeling. We willen, door gerichte investeringen, een zelfredzaam systeem voor bedrijven opzetten en zaken goed regelen, zodat op termijn de hele voorraad van werklocaties in beweging komt. Een sluitende business case opstellen voor het vergroenen van bedrijventerreinen is nu bijvoorbeeld nog nauwelijks mogelijk. Door dit programma moet duidelijk worden wat precies de kosten en baten zijn van vergroenen. Wat doet het met de vitaliteit en het ziekteverzuim van medewerkers en met je aantrekkelijkheid als werkgever? Of welke kosten vermijden we door investering met het oog op wateroverlast? Dan heb je een ander gesprek met financiers: het kost A, maar levert wel B op. Kosten en baten zijn nog maar het begin, hoe dit te monetariseren is een tweede. We onderzoeken dus ook hoe we dat in nieuwe modellen kunnen gieten. Denk bijvoorbeeld aan een revolving fund waar geleend geld weer in terugvloeit. Of de optie om een deel van je investering te leasen bij een groenfonds.’

Wat heeft je verrast in het hele proces?

‘Dat we bij iedereen een lichtje zien aangaan als ze ons verhaal horen. Iedereen reageert enthousiast op deze beweging; van jonge mensen tot bestuurders. Jonge professionals komen na een pitch vaak naar mij toe en zeggen dat het ze zo gaaf lijkt om binnen 10 jaar op zo’n mooi terrein te werken. En bijna iedereen wil instappen, ook al is het spannend en nieuw. Ik ben echt geraakt door alle reacties. Dat geeft mij nog meer de drive om het echt goed te doen.’