Ecomunitypark: Ondernemen met respect en ruimte voor biodiversiteit

Boomkikkers, orchideeën, adders en dassen; op het Ecomunitypark in Oosterwolde gaan natuur en ondernemen hand in hand. In 15 jaar groeide een Fries weiland uit tot dit bedrijventerrein waar economie en biodiversiteit in balans zijn. Het park kreeg in 2022 de prijs voor Meest Klimaatadaptieve en Natuurinclusieve bedrijventerrein én heeft een vijfsterren Breeam certificering. Oprichter en directeur Anne Jan Zwart laat zien wat het terrein zo bijzonder maakt.

Een vlinder fladdert tegen de binnenkant van een groot raam. Anne Jan Zwart vangt de vlinder voorzichtig met beide handen, loopt naar buiten en laat het diertje vrij. Dit gebeurt wel vaker op bedrijventerrein Ecomunitypark, want het gonst van de vlinders, bijen en andere insecten. Natuur en ondernemen gaan hier hand in hand, vertelt Zwart terwijl we over het terrein lopen. ‘Ik wil laten zien dat je kan ondernemen met respect en ruimte voor biodiversiteit.’ Op het Ecomunitypark streeft hij letterlijk naar een balans: gebouwen en de natuur krijgen allebei 50 procent van de ruimte op het terrein.

Avontuur

Vijftien jaar geleden zocht Zwart een nieuwe plek voor zijn familiebedrijf Ecostyle, gespecialiseerd in natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen. Hij wilde een locatie die aansloot bij het duurzame karakter van zijn organisatie en vond de huidige plek, toen nog een weiland van 17 hectare. Dat was te groot voor Ecostyle alleen en het idee ontstond om het te ontwikkelen als ecologisch werklandschap. Zwart: ‘Daarmee ging ik een avontuur aan, want ik was geen projectontwikkelaar, maar een ondernemer met een sterke intrinsieke motivatie.’ Hij bezocht groene bedrijventerreinen in andere landen, maakte een masterplan en kreeg uiteindelijk toestemming van de gemeente en provincie. Inmiddels zijn acht bedrijven op het terrein gevestigd, er is nog ruimte voor vier tot zeven bedrijven.

Sturen met actief beheer

Knoopkruid, wilde peen, duizendblad; een weelde van wilde planten groeit en bloeit op het terrein. Bijna niets is ingezaaid, het komt vanzelf op. Zwart: ‘We zoeken naar een balans tussen een natuurlijke puinhoop en een strakke zakelijke omgeving. Dat betekent dat we sturen met actief biologisch beheer en verder de natuur haar gang laten gaan.’ Hij wijst naar een gemaaid kronkelpad dat tussen de bloemenvelden heen slingert. ‘Een paar keer per jaar maait de hovenier hier met een handmaaier volgens de sinusmethode. Dat klinkt duur, maar het is goedkoper dan regulier tuinonderhoud.’

Spectaculair natuurherstel

De natuur in het gebied is op een spectaculaire manier hersteld en in balans gekomen. De oude beek die er ooit stroomde is weer blootgelegd, waardoor trekvissen naar nabijgelegen kanalen kunnen zwemmen. Er zijn wadi’s aangelegd om water vast te houden. De strandplevier, die normaal alleen aan de kust voorkomt, broedt op de helling van de beek. Onder de heggen zitten meerdere addernesten verstopt, in het gras vind je ringslangen en verderop leven dassen in een burcht. De zeldzame boomkikker vond zijn plek op het terrein, net als zeldzame orchideeën. Ook hagedissen, steenmarters, vossen, reeën en uilen komen er voor. Een universiteit, hogeschool en ecologiebureau monitoren de flora en fauna. Zwart: ‘Het verbaast mij hoe makkelijk planten en dieren accepteren dat hier gebouwen staan. Ertegenaan, erop en ernaast groeit en leeft van alles, de natuur vindt zijn plek. Biodiversiteit ontwikkelt zich dus niet alleen in een natuurgebied, het kan ook op je bedrijventerrein.’

Geen eigen parkeerplekken

Met elke ondernemer die zich op het park wil vestigen gaat Zwart in gesprek. ‘Als blijkt dat je een strak gazon belangrijk vindt, of eigen parkeerplaatsen naast je pand, dan zijn we geen match’, licht hij toe. Als je een perceel van 1.000m2 wil, dan koop je 2.500m2 grond. En over die extra grond heb je als ondernemer niets te zeggen, die wordt bijna volledig ingezet voor de biodiversiteit. Voor de bouw van gebouwen zijn geen regels. Al zijn alle panden energieneutraal en liggen op de meeste daken zonnepanelen. Riolering is er niet, ondernemers moeten zelf zorgen voor de zuivering van hun afvalwater, zodat het via de beek afgevoerd kan worden.

Nauwelijks ziekte

Dat beleid trekt duurzame ondernemers aan. Zoals Jorrit Kok, van ontwerpstudio JK. Met acht medewerkers werkt hij vanuit zijn eigen pand dat is opgebouwd uit zeecontainers. Kok: ‘We werken zoveel mogelijk biobased. En doordat we hier gevestigd zijn werken we niet alleen duurzaam, maar stralen we dat ook uit. We zitten letterlijk in de natuur.’ Soms loopt er een ree achter het gebouw langs, over de gevel lopen rupsen en uit de brievenbus rolt af en toe een muis als ze de post eruit halen. Kok: ‘Super toch, dit soort terreinen moeten de standaard worden. Laat de natuur lekker zijn gang gaan.’ En toeval of niet, zijn medewerkers melden zich bijna nooit ziek.

Samenwerking met overheid en onderwijs

Niet alleen de impact op de natuur is enorm, vertelt Zwart, ook de impact op mensen is waanzinnig. ‘Een groene omgeving zorgt voor gezonde medewerkers en uiteindelijk minder ziekteverzuim. Indirect bespaart dat geld. Maar tegelijkertijd is de financiële uitdaging van dit park enorm.’ Want winstgevend is het niet, met wat geluk draait het Ecomunitypark break-even. Maar Zwart pleit ervoor om je daar als initiatiefnemer niet blind op te staren. Wat helpt is de samenwerking opzoeken met provincie, gemeenten en het onderwijs. De overheid hielp met subsidies en soepele bouwregels: op het terrein mag regelvrij en welstandsvrij gebouwd worden, een belangrijke voorwaarde om te kunnen experimenteren en pionieren. En het onderwijs betaalt mee. In het Biosintrum, een kenniscentrum op het terrein, kunnen bedrijven en studenten elkaar ontmoeten en samenwerken aan innovatie.

Aanpak is cruciaal

Wat wil Zwart meegeven aan initiatiefnemers op andere bedrijventerreinen? ‘Doe het, ga ermee aan de slag en stap af van de aangeharkte tuinen. Je aanpak is daarbij cruciaal voor succes. Uitzoeken hoe we het wilden aanpakken heeft ons veel tijd gekost. Doe vooral inspiratie op bij anderen. Daarom deel ik nu regelmatig ons verhaal.’

Award bedrijventerreinen 2023

Ook dit jaar wordt de prijs voor Meest Klimaatadaptieve en Natuurinclusieve Bedrijventerrein uitgereikt. Een terrein nomineren kan tot 28 juli 2023.

Blijf op de hoogte

In de nieuwsbrief van Werklandschappen van de Toekomst lees je meer inspirerende voorbeelden van groene, klimaatbestendige en biodiverse bedrijventerreinen. En we houden je op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen in het programma.

Meld je aan