Een helende wandeling over het terrein

Als ik het terrein van GGZ-instelling Pro Persona in Nijmegen op loop word ik begroet door fluitende vogels. Het hoofdgebouw is omgeven door groene velden met wilde bloemen en bomen. Buiten wacht Evelien Kolster me op. Samen met Martine Melchers zette zij hier een Groene GGZ-activiteit op: een wandeling over het terrein met cliënten, mensen uit de buurt en andere geïnteresseerden. En het slaat aan en heeft geleid tot een seizoenswandeling. Op een bankje in de zon vertelt Evelien over het initiatief.

In 2023 volgde Evelien – voorheen werkzaam als GGZ verpleegkundige – bij IVN Nijmegen de Natuurgidsenopleiding. Voor haar eindopdracht wilde ze iets doen met natuurbeleving en educatie binnen de GGZ. Samen met medestudent Martine maakte ze een plan voor een Groene GGZ wandeling en Pro persona ondersteunde het initiatief. “We hebben nu al 5 wandelingen georganiseerd. Gemiddeld lopen 15 mensen mee. De natuur verbindt, deelnemers genieten, leren én: de wandeling werkt helend.”, aldus Evelien.

Je doet het samen
“Het hielp dat ik hier heb gewerkt en daardoor ingangen had in de organisatie. Ik nam contact op met de Adviseur Groen, die enthousiast was over het idee en hielp om het plan mogelijk te maken. We hebben de activiteit gepromoot op de sites van Pro Persona en IVN en geflyerd in de buurt. De wandeling blijkt een succes. De reacties zijn heel positief en mensen weten ons te vinden. En: de wandeling wordt onderdeel van de Groene Corridor, een bestaande route in de omgeving. Gemeente Nijmegen gaat de paaltjes plaatsen. Het geeft veel positieve energie om vanuit een klein initiatief tot zoiets waardevols te komen. We zijn hier heel enthousiast over.”

Niet zomaar een wandeling
De wandeling wordt begeleid door twee vrijwillige natuurgidsen met een zorgachtergrond. Evelien vertelt. “We motiveren mensen om naar buiten te gaan en in beweging te komen.  Daarnaast gaan we tijdens de wandeling in op de positieve effecten van natuur op de geestelijke en lichamelijke gezondheid. Maar natuurlijk is er ook ruimte om te genieten. Deze omgeving is prachtig. Het is een schrale, droge grond op een stuwwal, wat zorgt voor specifieke flora, fauna en fungi. In deze omgeving huizen de boommarter, hazelworm en het vliegend hert. Als natuurgidsen hebben we hier oog voor en geven we de deelnemers hier graag iets over mee. Zoals over het harig wilgenroosje. Vroeger werd de pluis hiervan in kussenslopen van cliënten gestopt, omdat het een rustgevende werking heeft.”

Een verfrissende kijk
Dan lopen we samen het bos in. Evelien vertelt vol passie over de activiteit. “Je ziet mensen tot rust komen, het doet hen echt goed om in de natuur te zijn. Iedereen maakt een praatje met elkaar. Buurtbewoners krijgen zo ook een kijkje op het terrein. Het is een fijne mix van deelnemers met verschillende achtergronden, wat inclusie bevordert. Een keer stonden we ergens stil met de groep en zei iemand: ‘Zouden de mensen vanaf de satellieten ons nu in de gaten houden?’ Zo’n opmerking geeft je even een andere kijk op dingen.”

Ontroerd door een muizenoortje
Toen Evelien nog als verpleegkundige werkte, ging ze graag met cliënten naar buiten. “Ik wandelde een keer met een jonge dame in het bos en liet haar het muizenoortje zien. Ze voelde aan de zachte haartjes en kreeg tranen in haar ogen. Na afloop kreeg ik een dikke knuffel en vertelde ze hoe fijn ze het vond om even uit haar hoofd te zijn en in contact met de natuur, waar ze van afgedreven was. Hoe mooi is dat? Het is me altijd bijgebleven en heeft me geïnspireerd.”

Dromen over natuur als onderdeel van de behandeling
“Ik hoop dat natuur meer onderdeel wordt van de behandeling. Veel is wegbezuinigd, zoals de groene dagbesteding. De zorgverleners hebben een hoge werkdruk waardoor natuur geen prioriteit heeft. Terwijl de natuur zo kan helpen en ondersteunend is, juist ook voor zorgverleners. Ik zie het al helemaal voor me: een kwekerij of pluktuin, waar cliënten bezig zijn met natuur en ook zorgmedewerkers en buurtbewoners kunnen meehelpen en genieten. Ik heb genoeg ideeën, maar het moet wel realistisch zijn. Daarom begin ik klein. Dit is wat ik het liefste doe. Mensen die vastlopen helpen en de natuur hierbij in te zetten.

Als ik me iets beter voel loop ik mee
We lopen verder door het bos. De hazelworm en het vliegend hert laten zich niet zien. Wel zien we veel insecten zoals een Europese Hoornaar en veel pissebedden. De wandeling voert langs takkenrillen en een gebouw waar vleermuizen huizen. “Het kan pas gesloopt worden als ze een nieuwe nestgelegenheden hebben.” Terwijl we ons gesprek afronden, krijgt Evelien een berichtje binnen van iemand die in behandeling is voor een depressie. “Hij las over de wandeling op de site en wil heel graag over een tijdje als het iets beter met hem gaat, meelopen. Dit is toch geweldig, daar doe ik het voor!”

Tips om zelf een Groene GGZ-wandeling te organiseren
Wil je zelf een GGZ-wandeling zoals deze organiseren? Dit zijn tips van Evelien en Martine:

• Begin klein
• Zoek iemand binnen de organisatie die enthousiast is
• Check of er al bestaande wandelingen in de omgeving zijn waar je bij kunt aansluiten
• Bereid je goed voor: loop de wandeling zelf voor
• De eerste keer kan best spannend zijn! Ik dacht: weet ik wel genoeg? Maar het geeft niet als je iets niet weet. En je weet meer dan je denkt!
• Kom je afspraken na: het is belangrijk voor de doelgroep dat je betrouwbaar bent: laat de wandeling altijd doorgaan.
• Gebruik ons draaiboek, we delen hem graag met je

Meer lezen of een keer mee wandelen? Wandelingen mentale gezondheid – Rijk van Nijmegen

Deze Groene GGZ activiteit is tot stand gekomen door een samenwerking tussen Pro Persona en IVN Nijmegen. De activiteit wordt mogelijk gemaakt door deelnemers van de Nationale Postcodeloterij via het programma Te Gek Groen.