Dagenlang struinen door de natuur
Met de IVN Trektochten loop je dagenlang door de natuur, met een audiogids. De recreatieondernemers die je onderweg tegenkomt hebben een cursus bij IVN gevolgd om je de natuur te laten beleven.
Verrekijker, check. Slaapzak, check. Wandelroute gedownload, check. Ik weeg mijn goedgevulde backpack op de weegschaal. Zeven kilo, dat is te doen. Vandaag start ik met de meerdaagse IVN Trektocht in Nationaal Park De Biesbosch. De tocht bestaat uit een wandelroute met overnachtingen bij verschillende Gastheren van het Landschap. Dit zijn recreatieondernemers die het gelijknamige IVN-programma hebben gevolgd om hun gasten vol trots meer over hún natuurgebied te kunnen vertellen.
Tijdens een IVN Trektocht luister je onderweg in de app IVN Routes naar een audioverhaal en krijg je op allerlei plekken interessante informatie over de natuur. Ik heb er zin in!
Natuurgids Corine Bouma van IVN Dordrecht loopt vandaag met me mee. Voor haar is de route extra speciaal, want ze heeft meegeholpen bij het ontwikkelen. Hoewel we elkaar enkel telefonisch hebben gesproken, herkennen we elkaar in de bus direct aan de stevige wandelschoenen en grote rugzakken. We zitten nog maar net, of ze laat gelijk een oude kaart zien van toen de Biesbosch nog grotendeels uit water bestond.
Vandaag de dag ziet dit gebied er heel anders uit en dat gaan we met eigen ogen bewonderen. We stappen uit op station Gorinchem en lopen door het oude stadje naar de veerpont.
Geen paaltjes missen
We wachten met een kop koffie op een bankje op het veerpontbedrijf Riveer, de eerste Gastheer van het Landschap in de route, die ons naar Woudrichem brengt. Terwijl we wegvaren tuurt Corine door haar verrekijker. Grote groepen ganzen vliegen over. De wind waait door mijn haren.
Op de boot luister ik naar het eerste fragment van het audioverhaal ‘Het verlangen naar de overkant’. Het gaat over veerman Thomas de Jaeger die op zoek gaat naar de verhalen van zijn voorouders in de Biesbosch. Waarom heeft de veerman altijd op dezelfde dag in het jaar dezelfde nachtmerrie?
We meren aan in Woudrichem, een oude vestingstad. Al snel loop je de natuur in, door de uiterwaarden van de Merwede. De navigatie gaat via de app IVN Routes, die door middel van GPS werkt. Er zijn geen markeringen in het veld. Dat scheelt, want dan kunnen we ook geen paaltjes of bordjes missen.
Kok-ok-ok!
Het metershoge riet ritselt langs het water van de rivier. Corine bestudeert een tak. ‘Let maar eens goed op de sporen van de bever, want die zitten hier in de buurt. Je herkent de potloodvormige knaagsporen,’ vertelt ze. Ik kijk naar de boom. ‘Eten bevers alleen maar wilgen?’ vraag ik. Corine schudt haar hoofd. ‘Nee hoor, ze lusten van alles. De wilg is zijn dagelijkse boterham, de fruitboom het koekje en de populier is het gebakje. Ze hebben ontzettend sterke tanden. Wist je dat die oranje of roestkleurig zijn omdat er ijzer in hun glazuur zit?
De IVN Trektochten zijn begin 2021 gestart als pilot. Inmiddels zijn er twee beschikbaar: één in Nationaal Park De Biesbosch en één in De Maashorst. Tijdens het ontwikkelen van de route, werkte Corine samen met Ido de Haan en Wim Ruis van IVN Brabant. Corine: ‘Het is ontzettend leuk om de krachten te bundelen bij het maken van iets nieuws. Van het technische gedeelte van de app wist ik eerst niets en nu gaat het bijna vanzelf.’
Bovenop een vogelkijkpunt zien we rietgorzen, futen en moeilijk te identificeren ‘kleine bruine vogeltjes’ die Corine ‘KBV’tjes’ noemt. Als we verderlopen draaft er ineens een kudde konikpaarden de hoek om. De hengst drijft met zijn oren plat in zijn nek alle merries en veulens naar een plek bij het water. Daar grazen ze rustig verder. Sommige paarden lopen het water in om te drinken.
In de bloemrijke berm stappen we stevig door. Ik voel me ontspannen als ik naar het schilderijachtige, waterrijke landschap kijk. Plotseling hoor ik een luid ‘Kok-ok-ok!’-geluid. Op een halve meter voor me vliegt een lichtbruine vrouwtjesfazant omhoog uit het gras. Ik schrik en sta direct stil. ‘De natuur is altijd verrassend’, lacht Corine.
Buiten gebaande paden
Langs de dijk vliegen boeren- en oeverzwaluwen laag langs ons. Corine legt uit: ‘Als er regen op komst is, is de luchtdruk lager. Die druk “duwt” de insecten als het ware naar beneden. Dat is voedsel voor de zwaluwen en daarom vliegen ze dus zo laag.’ Stiekem hoop ik dat Corine deze keer géén gelijk heeft.
We pauzeren in een walnotenboomgaard. Ik speur of ik ergens een oranjetipje zie. Corine heeft net verteld dat die vlinder de pinksterbloem als waardplant heeft en daar stikt het hier van. Terwijl we tussen een zee van pinkster-, boter- en paardenbloemen op de grond zitten, eten we een broodje. Ik geniet van de zon en het geluid van de kieviten en grutto’s om me heen.
De route gaat verder langs slingerpaadjes en onverharde wegen. Soms vraag ik me af of je er eigenlijk wel mag lopen. Maar volgens de app klopt het helemaal dat we een weiland met koeien moeten doorkruisen. Het gevoel van buiten de gebaande paden lopen heeft zijn charme.
Corine vertelt ondertussen dat haar familie van origine uit de Biesbosch komt, maar dat haar Friese opa vroeger ook melkvee had. Hoe vriendelijk de koeien ook lijken, we besluiten toch om een tiental meters verder – waar geen koeien staan – onder de draad door te gaan.
‘Hollands kant’
We komen veel bunkers en forten tegen tijdens de route. Sommige bunkers zijn begroeid met bomen of staan ‘gewoon’ in iemands achtertuin. Maar één bunker is wel erg bijzonder: de Koepelkazemat. Deze is door het Brabants Landschap omgebouwd tot vogelkijkhut, met bovenop een grote, roestmetalen bol met een groot kijkgat. Je kijkt uit over een typisch Nederlands landschap met weidevogels, bloemen en molens.
We lopen langs een smalle rivier. Er scheert een vogel vlak over het water. Corine tuurt door haar verrekijker en bladert in haar vogelboek. Bij alle vogels die ze gezien heeft, staat een kruisje. Deze vogel is bruinig en heeft een duidelijke witte keel. De vogel strijkt neer langs de overkant van de oever. We kijken er allebei een tijdje naar. Zou het een waterspreeuw zijn? Die zijn ontzettend zeldzaam, maar hij is in Papendrecht, niet zo heel ver uit de buurt, weleens eerder gezien…
Langs de dijk groeit volop fluitenkruid, dat volgens Corine de bijnaam ‘Hollands kant’ heeft, een naam verzonnen door Jac. P. Thijsse. In de verte komt onze slaapplaats in zicht: Fort Bakkerskil.
Gastheer Marco en zijn vrouw Hanny heten ons welkom op het grote fort, dat is omringd door water. Er komt een lekkere geur uit de keuken. Hanny vertelt dat er huisgemaakte flammkuchen op het menu staan.
Mijn oog valt op een boekje dat in het wachtershuisje ligt met een mooie tekening erin. Dit is het oude dagboek van de veerman uit het audioverhaal! Ik bekijk het dagboek en vraag me af hoe het verhaal verder loopt.
Zeearend
Ik trek mijn schoenen uit. Na zeventien kilometer – inclusief af en toe verdwalen – vinden mijn voeten het wel mooi geweest. Na het eten genieten we op het terras van de laatste avondzon. Marco schuift even aan en vertelt dat hij zijn gasten ’s avonds soms meeneemt op bevertocht of tips geeft waar ze de meeste kans maken op een zeearend. ‘Dan zitten ze hier glunderend op het terras te vertellen hoe mooi het was.’
We slapen in een grote safaritent, verscholen in het heuvelachtige landschap bovenop het fort. Als ik rond een uur of twaalf ’s avonds nog even naar buiten ga, zijn de sterren helder en is het helemaal stil. In bed luister ik naar het vervolg van het verhaal van de veerman en val daarna in slaap.
De volgende ochtend word ik wakker van het zachte getik van de regen op het tentdoek. Hadden de zwaluwen van Corine tóch gelijk.
IVN Trektochten
Naast de meerdaagse trektocht in Nationaal Park De Biesbosch is er ook een trektocht in De Maashorst, het oergebied in Brabant. Deze route gaat door verstilde bossen, heidevelden, kleinschalig akkerlandschap, zandverstuivingen, prehistorische grafvelden en het beroemde wijstverschijnsel.
Op dit moment werkt IVN aan vijf nieuwe IVN Trektochten door Nederlandse natuurgebieden. Vind jij het leuk om als vrijwilliger of met jouw IVN-afdeling mee te werken aan nieuwe IVN Trektochten?
Stuur een e-mail naar Ido de Haan via i.de.haan@ivn.nl.
Aan het tot stand komen van deze route werkten mee: Ido de Haan, Wim Ruis, Leen Rietveld, Mart Jenneskens, IVN Dordrecht, IVN Bernheze.
Tekst: Lieke Kragt
Foto’s: Anne Kære Fotografie
Meer weten over Gastheren van het landschap
Lid worden van IVN Natuureducatie?
Dit artikel verscheen eerder in de zomereditie van Mens & Natuur magazine. Wil je ook het Mens & Natuur Magzine ontvangen? Voor € 24 per jaar ben je al lid van IVN en ontvang je naast 4x per jaar ons magazine ook korting in onze webwinkel (geldt niet voor boeken) en kun je gratis of met korting deelnemen aan onze activiteiten, cursussen en workshops.
