2021 12 De koekoek aan de Costa del Sol, Aleid Offerhaus
Het leek zo’n mooie titel, ‘de Koekoek aan de Costa del Sol’ en ze zat er wel, aan de Costa del Sol, maar nu niet meer. Onze koekoek schittert, zoals veel andere vogels in de winter, door afwezigheid. De gezamelijke koekoekpopulatie zit tot begin april in (sub)tropisch Afrika. Als je nu haar roep hoort dan is de kans groot dat iemand een leuke ringtone op zijn telefoon heeft geïnstalleerd.
Cuculus canorus, zoals Linnaeus haar noemde, heeft inderdaad een welluidende (canorus) roep. Het mannetje roept inderdaad ‘kóekoe’, en soms kóekoekoe, maar heeft daarnaast nog een hese vluchtroep en als hij opgewonden is, dan klinkt ie als een blaffende chihuahua. En het vrouwtje, dat jubelt, minder kan ik er niet van maken. Het interval van de mannenroep is variabel, alles van een secunde tot een kwart, maar meestal een kleine terts, die allesbehalve droevig klinkt.
Het geslacht Cuculus kent nog 10 andere soorten, die alleen in Europa en Azië voorkomen (en één in Australië). In Amerika zal je geen koekoek tegenkomen, behalve Woody woodpecker natuurlijk, een renkoekoek en een verre achterneef van Cuculus.
Net als de Ekster gaat de Koekoek gebukt onder haar imago. Je kinderen door een ander op laten voeden verdient ook in mensenland geen pluim, maar er zijn veel en veel meer waardvogels (vogels wiens nest gebruikt wordt voor het leggen van het ei) dan koekoeken. Op één Koekoek zijn er 100 kleine karekieten, graspiepers, witte- en gele kwikstaarten en heggemussen. De Koekoek is in haar voortbestaan met vleugels en klauwen gebonden aan die kleine opdondertjes, die op hun beurt weer afhankelijk zijn van hoe wij het landschap inrichten en u raadt het al: met alle soorten gaat het bergafwaarts. Ons landbouwbeleid doet ze de das om. Hoe meer voedsel we voor de export produceren, des te slechter gaat het met onze vogels.
Terug naar die kleine opdondertjes: die zijn niet voor de poes en zomaar een ei leggen in een nest van een Kleine Karekiet is zelfs voor een relatief grote vogel als de Koekoek een uitdaging. Voor alles heeft de evolutie een oplossing en met een verenkleed dat aan de onderkant op dat van een Sperwer lijkt heeft mevrouw Koekoek een marge van een paar seconden voordat de Karekiet in de gaten heeft dat ze niet met een Sperwer van doen heeft, maar met een exemplaar dat haar nageslacht zal vervangen.
De Nachtegaal schijnt in de Sahel gewoon door te gaan met zingen. Ergens in Mozambique zijn ze nu vast aan het oefenen, onze koekoeken, wachtend op een nieuw jaar.
Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen
Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.
