2020 07 Komkommertijd, Aleid Offerhaus
Hoe spannend wonen in Amstelveen ook is, als wethouders uit onze woonplaats op het landelijke nieuws verschijnen, weet je dat de komkommertijd is aangebroken. De komkommer zelf heeft daar part noch deel aan. Maak kennis met Cucumis sativus. De ons bekende komkommer is de vrucht van een klimplant, die al 3000 jaar lang door mensen wordt verbouwd. Het resultaat is een plantensoort met gele, groene, gestreepte, rechte en kromme vruchten, de schil glad, met stekels , wratten of met een panterprintje. Al die variëteiten noem je cultivars. De stengelranken (het blijft een klimplant) én de prachtige, gele bloemen zitten allebei in de oksel van het blad. De rank staat haaks op de stengel. Daar herken je meteen een lid van de komkommerfamilie aan, waartoe ook courgettes, pompoenen en meloenen behoren (en Heggerank). De vrucht is een bes, net als de tomaat, wat wil zeggen dat de zaadjes in het vruchtvlees ingebed zijn, weer anders dan bijvoorbeeld bij een kers, waarvan het zaad in een houtig jasje zit (steenvrucht). Land van herkomst is waarschijnlijk India, want de soort die daar in het wild groeit kan je kruisen met de rest van de gecultiveerde komkommers.
De komkommer uit de supermarkt is maagdelijk. Bij het kweken ervan heeft geen plantenseks plaatsgevonden. Het resultaat is een vrucht met heel weinig ‘vruchtbare’ zaden. Wordt de bloem wel bestoven, dan kan het gebeuren dat de vrucht, die daaruit voortkomt wel zaden krijgt of bitter wordt, eigenschappen die aanwezig zijn in de plant maar er dus uit worden gekweekt. Bij bananen gebeurt hetzelfde. Hoe je van zo’n komkommer zaden oogst, is mij een raadsel.
Aan de voorliefde van de Romeinse keizer Tiberius voor komkommers hebben we de uitvinding van de broeikas te danken. Om de keizer het hele jaar door van komkommers te voorzien werd de kweekbak op wieltjes gezet en werd er een doorschijnende minerale platte steen op gelegd (glas was er nog niet).
De Duitse vertaling van komkommertijd, Sauregurkenzeit (zurebommentijd) is afgeleid van het Hebreeuwse tsara (we) jekor , angst (sores) en waardigheid. 30 juli a.s. is ook de negende van de Joodse maand Aw, waarop de verwoesting van de tempel in Jeruzalem wordt herdacht. Meestal valt die maand samen met de maand juli, kommertijd dus, waarin angst voor verlies en de waardigheid om het te dragen elkaar aanvullen.
Komkommerplakjes op betraande ogen leggen is wel weer heel rustgevend en zo is de cirkel weer rond.
Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen
Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.
P.S. Als je niet met een snotkommer wil eindigen, leg haar dan niet in de ijskast. Bij lage temperaturen rijpt ze namelijk sneller.
Lit.: Ewoud Sanders, Terug naar de komkommertijd, NRC juni 2011
