2017 08 Invasie exoten, Aleid Offerhaus

Het is weer komkommertijd: Een periode waarin er, op wat natuurrampen na, geen groot nieuws is en dat wat de burelen van de NPO haalt een hoog dorpspomp-gehalte heeft. Zo slaagde het Platform Invasieve Exoten erin tijdens de door hun georganiseerde Week van de Invasieve Exoten op het journaal de noodklok te luiden over de invasie van de Reuzenberenklauw en de Japanse Duizendknoop.

‘Invasieve exoten’, de naam alleen al. Het roept een oneindig aantal associaties op die helemaal niets met de natuur te maken hebben, maar eerder met de angst voor natuur. Denk maar aan de verfilming van ‘ The Day of the Triffids’ van John Wyndham en die van ‘The Birds’ , geschreven door Daphne du Maurier.

Als je over de plant leest, dan steekt IS er nog bleekjes bij af: termen als plaag, invasie, bestrijden en controleren passeren de revue. Zo’n benadering helpt in mijn ogen helemaal niets om mensen begrip voor de natuur bij te brengen. Het wrange is dat alle planten ( de dieren laten we gemakshalve maar even buiten beschouwing), die nu een zogeheten bedreiging vormen door ons – mensen – daar zijn geintroduceerd waar ze nu als problematisch worden ervaren: de Reuzenberenklauw als decoratieve tuinplant (voor de grotere tuin, dat wel) aan het eind van de 18de eeuw en de Japanse Duizendknoop door de Duits-Nederlandse arts Von Siebold, die vorig jaar in Leiden nog geeerd werd met een Von Siebold jaar.

De Japanse Duizendknoop werd hier met veel gejuich ontvangen en ontving in 1845 zelfs een aanmoedigingsprijs, omdat de plant gezien werd als een goed voedergewas.

Het is een bijzondere plant, die razendsnel groeit en buitengewoon mooi is om te zien: zijn sierlijk overhellende stengel met bijna hartvormige bladeren en zijn bloemen in tere pluimen verdeeld over de knopen van de stengel. Hij is bovendien heerlijk om te eten. De jonge stengels kan je schillen, gaar koken en op smaak brengen met suiker en het resultaat is in smaak niet te onderscheiden van Rabarber.

De plant produceert heel veel nectar en is om die reden een uitstekend waardplant voor bijen. Een van de stoffen die de plant produceert in reactie op schade of vraat is Resveratrol, wat bekend staat om zijn gunstige werking.

Wat hem minder geliefd maakt is dat hij snel, zonder enige aanmoediging en praktisch het hele jaar door groeit.

De hellingen van de actieve vulkanen op het zuidelijkste eiland van Japan vormen zijn oorspronkelijke habitat. Waar de lavastromen nog maar net zijn afgekoeld en de giftige zwavelgassen tussen de bergflanken hangen, daar voelt de Duizendknoop zich thuis. Het is een taaie gast en daarin lijkt hij ook veel op een van zijn Europese neefje, het Varkensgras, dat er ook geen brood in ziet om tussen het asfalt en de uitlaatgassen te groeien.

Het eiland Deshima van waaruit Von Siebold zijn reizen naar het hof van de Shogun ondernam ligt ook in die regio. Dat wij als Nederlanders hebben bijgedragen aan de introductie van deze wonderbaarlijke plant in Europa zou ons nederig moeten stemmen in plaats van nu – bijna 200 jaar na dato – moord en brand te schreeuwen over het succes van deze plant, die zijn natuurlijke vijanden – heel verstandig – thuis heeft gelaten.

Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.