Natuurvraag: Hoe kunnen bepaalde insecten in de winter bevriezen en in het voorjaar weer verder leven?

Gerald Kersjes, van IVN Barneveld: ‘Hoe kunnen bepaalde insecten in de winter echt bevriezen en dan in het voorjaar toch weer gewoon verder leven? Blijkbaar ontstaan er geen (scherpe) ijskristallen in hun cellen, die de cellen kapotmaken? Hebben ze antivries in hun cellen en wat voor stof is dat dan?’

Antwoord

Matty Berg, hoogleraar Bodemfauna VU en RUG:

‘Er zijn inderdaad veel insecten die makkelijk een koude winter overleven. Ze kunnen wegkruipen in de bodem, tot onder de vorstgrens. Of ze maken – bij milde temperaturen van net onder 0 graden celcius – antivriesstoffen aan, zoals glycol of suikers. Die stoffen kunnen vrij snel worden aangemaakt en zorgen ervoor dat de lichaamsvloeistof pas onder 0 graden celcius gaat bevriezen. Het beschermt niet tegen heel lage temperaturen of lang aanhoudende vorst.
Insecten gaan er vaak traag van bewegen, omdat de lichaamvloeistof stroperig wordt. Deze antivries is de meest voorkomende vorm van koudetolerantie, vaak in combinatie met het wegkruipen.

Maar er zijn ook insecten die langere tijd in echte kou kunnen overleven. Om bevriezing van de cellen – en dus sterfte – te voorkomen, gaat het water uit de cellen naar een intercellulaire ruimte. Vaak strompelen deze insecten ook ineen: springstaarten die geen hard exoskelet hebben bijvoorbeeld. Met deze strategie kunnen insecten makkelijke temperaturen tot -20 graden celcius overleven.’

Heb je ook een Natuurvraag? Mail hem naar: mensennatuur@ivn.nl

Ben jij al lid van IVN?

Deze vraag komt uit het Mens en Natuur, het ledenmagazine van IVN. Elk nummer staat boordevol interviews, reportages, praktische tips, nieuws en meer. Als lid van IVN geniet je van vele voordelen en ontvang je het magazine vier keer per jaar gratis.

Word lid