Gezamenlijke egelavond van IVN/NMV en KANT

Woensdagavond 27 september vond in het gebouw van de Jeugd Natuurwacht Vught een bijzondere avond plaats. IVN/NMV en KANT Vught hadden de handen ineen geslagen om de aandacht te vragen voor de dramatische terugloop van de egelstand, ook in onze omgeving. IVN/NMV vanuit hun doelstelling: natuureducatie en natuurbescherming, en KANT in het kader van het klimaatbestendig maken van de gemeente, o.a. door vergroening. Twee doelstellingen, die elkaar ontmoeten wanneer het over de overlevingskansen van de egel gaat. Het wooncomfort van de Vughtenaren en de overleving van de egel zijn allebei gebaat bij de vergroening van onze parken en tuinen. Negatief gezegd: de verstening van onze omgeving zorgt voor hittestress en wateroverlast voor de bewoners en verdere terugloop van de egelstand.

De avond werd verzorgd door Peter Twisk, ecologisch onderzoeker uit Den Bosch. Hij beschikt over een enorme kennis over onze zoogdieren. Momenteel specialiseert hij zich in vleermuizen, maar zijn kennis van de egel bleek ook indrukwekkend. Peter besteedde veel aandacht aan de dramatische cijfers over de egelstand. Hoe komt het dat die in sommige jaren een enorme daling laten zien, terwijl het in andere jaren wel mee lijkt te vallen? Peter had statistieken met elkaar vergeleken, en hij was tot de conclusie gekomen dat het aantal observaties sterk toenam in twee recente “jaren van de egel”, waarna ze weer scherp daalden. Volgens het principe: hoe meer aandacht je besteedt aan de egel, hoe meer er geteld worden. Rekening houdend met deze “observatiebias” onderschreef Peter de conclusie dat de egelstand in ons land in de laatste jaren met 80% is afgenomen.

De oorzaken zijn legio. Klimaatverandering en verdroging, de ook al dramatische afname van insectenaantallen, verstening van onze woonomgeving, verkeersdrukte. Ook vallen er slachtoffers door robotmaaiers van het type dat hoog op de wielen staat en door landbouwgif. Veel van onze egels verhongeren domweg, doordat ze niet meer aan voldoende natuurlijk voedsel kunnen komen. De egel gaat dan niet goed aangevet de winterslaap in, en haalt het voorjaar niet.

Veel van wat er over ons heen komt aan slecht nieuws over klimaat, milieu en biodiversiteit geeft een machteloos gevoel. Wat de egel betreft kunnen we met een paar eenvoudige maatregelen veel resultaat bereiken in onze directe omgeving. Hier komt een selectie:

• Zorg voor een vogelbadje of een bakje water; ververs het water regelmatig.
• Geef een egel nooit melk, ook geen kattenmelk uit de dierenwinkel.
• Zorg voor voldoende groen in je tuin, zodat de egel er kan fourageren, en eventueel overwinteren. Een egel is enorm gebaat bij een verwilderd hoekje, waar hij bladeren heen kan slepen, en een nest kan bouwen om de winter door te komen en eventueel jongen te krijgen.
• Dit volgt uit het vorige punt: hark het gevallen blad van je gazon, maar verwijder het niet uit je tuin. Je planten gedijen bij een bladerdek in de winter, en de egel weet er wel raad mee.
• Steek nooit zomaar een schop of riek in een komposthoop of de fik in een stapel oud hout. Het zijn voor de egel ideale overwinteringsplekken.
• Strooi geen slakkenkorrels om je hosta’s en slakropjes te beschermen. De egel is gek op slakken, en is een prima slakkenverdelger. Van slakken die gif op hebben, gaat een egel op den duur dood.
• Als je een vijver hebt met een steile wand of een zwembad met een lage rand, zorg dan voor een schuin in het water hangend plankje met een geribbeld oppervlak, waardoor de egel eruit kan klimmen. Een egel kan goed zwemmen, maar een steile oever of wand kan hij niet op, en dus verdrinkt hij.
• Zet je robotmaaier in de schemering en ’s nachts uit. De variant die hoog op de wielen staat is dodelijk voor egels, padden en andere kleine dieren.
• Een sterk vermagerde egel, die in de winter rondloopt, een egel die onder de teken zit, een jonge egel zonder moeder zijn te zwak om op eigen houtje te overleven. Als je er een vindt, kun je de dierenambulance in Den Bosch bellen. Die brengt de egel naar een egelopvang.
• Een goed egelhuis kan de egel helpen overwinteren. Helaas worden er veel slechte egelhuizen verkocht. Een egelhuis dat onvoldoende ventilatie biedt, trekt vocht aan en schimmelvorming, met een zieke egel tot gevolg. Egelbescherming Nederland verkoopt een bouwtekening voor een veilig en vochtvrij egelhuis.

Handige telefoonnummers en websites met weetjes en tips:

• Dierenambulance Den Bosch: 073 614 6070
• Egelopvang Eindhoven: 040 747 0100
• http://www.Zoogdierenvereniging.nl
• http://www.Egelbescherming.nl

Martha Jonker, zoogdierenwerkgroep IVN/NMV