Ekster

Pica Pica

Fraai en brutaal: de Ekster
Een fraaie verschijning is de Ekster (Pica pica) wel met de paarse en groene glans op zijn zwart met zuiver wit verenkleed. De poten en de snavel zijn zwart. Wanneer je een groepje ziet vliegen en de luide karakteristieke roep hoort kan het haast niet missen, gemakkelijk herkenbaar. Het neerstrijken is gracieus: de lange staart wordt meteen omhoog getild en zorgvuldig van de grond gehouden. Een goede bekende in Nederland (100.000 broedparen) en dus ook in de duinen van Voorne, waar ze genieten van de bomen om de grote nesten te bouwen.

Het nest is gebouwd van takken en heeft een verborgen ingang, gevoerd met dunne wortels. Het is versterkt met klei en aarde. De Ekster krijgt l x per jaar 5 – max. 10 jongen.

Een lieverdje is het niet. Zoals alle kraaiachtigen is de Ekster een omnivoor. Zijn Latijnse naam Pica, verwijst naar het eten van oneetbare dingen. Hij lust van alles, ook andere jonge vogeltjes al bestaat 80 - 90 % van zijn dieet uit insecten, eikels en granen. Zangvogels reageren fel op Eksters. Toch schijnt de vogelstand van kleine zangvogels niet echt bedreigd te worden door deze macho en zijn vrouwtje. Het is een fabeltje, dat ze blinkende voorwerpen verzamelen of zelfs eten, maar de Ekster is niet bang in de buurt van mensen en pesten in groepjes zelfs katten. Eksters vormen levenslange broedparen en vormen met de uitgevlogen jongen nog een tijd een gezin. Jonge Eksters leven graag in groepen, in de winter geldt dat voor alle Eksters om te foerageren en overnachten.

In het voorjaar vormen zich grotere groepen voor de paarselectie. Charles Darwin noemde deze groepen 'huwelijksbijeenkomsten' (marriage meetings). Maar eenmaal volwassen zijn ze in de zomer op zichzelf.

Dominante dieren hebben tevens een langere staart dan de niet-dominanten. Net als bij andere kraaiachtigen (corvidae) wandelen ze over de grond. Worden ze aangetrokken door voedsel of door een bijzonder voorwerp, dan verplaatsen ze zich met kleine sprongetjes zijwaarts, met de vleugels iets open gespreid.

Tijdens de balts lichten de mannetjes herhaaldelijk snel de kopveren op, tillen hun staart op en openen en sluiten deze snel als een waaier, en roepen met zachte tonen die duidelijk anders zijn dan hun gebruikelijke geluiden. Korte glijvluchten en achtervolgingen horen bij het balts ritueel

Bijgeloof

• Volgens een Waalse en Franse sage had de Ekster eerst een prachtig verenkleed, maar toen de vogel met de gekruisigde Jezus spotte, werd hij vervloekt en kregen zijn veren de kleuren van de rouw.
• Eksters werden van oudsher al beschouwd als ongeluksvogels, verkondigers van dood en rampzaligheid. Nog zijn er woorden en uitdrukkingen in gebruik die getuigen van dit volksgeloof, zoals 'eksteroog'.
• Volgens het volksgeloof kunnen Eksters het lot voorspellen. Zo zouden ze een naderende oorlog voorspellen wanneer ze zich in grote aantallen verzamelen en luidruchtiger dan gewoonlijk zijn.
• Het weer zou slechter worden wanneer een Ekster luidruchtiger is dan anders.
• Onder zijn tong zou de Ekster een druppel duivelsbloed dragen.
•  Eén ekster brengt onheil, twee eksters geven geluk.

Trivia

• In het verhaal "A basket of flowers" van Lilian Gask (1910) steelt een Ekster een gouden ring, waardoor een onschuldig dienstmeisje valselijk wordt beschuldigd en jaren in de gevangenis moet doorbrengen.
• In de opera La gazza ladra (de stelende ekster) (1817) van Rossini steelt een Ekster een zilveren lepel en wordt een onschuldig dienstmeisje hiervoor ter dood veroordeeld. Dit thema wordt hergebruikt in het Kuifje-album “De juwelen van Bianca Castafiore”.
• Het woord Ekster is afkomstig van een oud woord ak of ago, dat scherp betekende, en ook voorkomt in bv. aigu (Frans) en acid (Engels); dat blijkt uit andere namen voor de Ekster, bijvoorbeeld akke gat en agatja, waarvan ook de Italiaanse naam is afgeleid. Het -ster is gewoon een achtervoegsel waarmee zelfstandige naamwoorden werden gemaakt; de naam zou dus betekend hebben de spitse, wat op de lange staart kan slaan.
• De bijnaam van de Britse voetbalclub Newcastle United is The Magpies: De Eksters.

Bron: bewerkt van wikipedia, complete gids vogels Nederland e.a.

Henny Wiersma – den Dulk