Verslag thema-avond: Natura 2000 en Beekvliet
Spreker: Dirk van den Brink
Datum: 12 februari 2020
Locatie: De Kronenkamp
door Lies Jacobs
Voor het eerst: een thema-avond in de Kronenkamp te Neede. In “het Filter” houdt Dirk van den Brink, al 27 jaar boswachter in Beekvliet, een presentatie voor een kleine 40 belangstellenden.
Binnen het Landgoed Beekvliet (180 ha.) ligt het als Natura 2000 gebied aangewezen Stelkampsveld (102 ha.) waarvan het hart een van de mooiste en best bewaarde stukjes natuurgebied in zijn soort in Nederland is. Staatsbosbeheer is de grootste eigenaar, daarnaast ook Natuurmonumenten, de provincie Gelderland en enkele particulieren. Wat het gebied zo bijzonder maakt, is dat verschillende omstandigheden er op een relatief klein terrein voor een unieke vegetatie hebben gezorgd. Variatie in hoogte, in vochtigheid, toevoer van wel en niet kalkhoudend water, verschillen in de bodem maakten dat er een lappendeken aan habitattypen ontstond. Een van de habitattypen die het Stelkampsveld zo bijzonder maakt zijn de blauwgraslanden met soorten als Blauwe knoop (Succisa pratensis), Spaanse ruiter (Cirsium dissectum), Klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe) en Parnassia (Parnassia palustris). Daarnaast zijn er nog meer bijzondere habitattypes: zwakgebufferde vennen, heischraalland met bijvoorbeeld Heidekartelblad (Pedicularis sylvatica), droge heide, vochtige heide, kalkmoeras, pioniervegetatie met snavelbies en beekbegeleidende bossen.
Op oude kaarten is te zien hoe het landschap in de loop der tijd veranderd is. Was het in 1850 nog een onontgonnen natuurgebied, in 1957 is het grotendeels bebost en omgevormd tot bouwland. Dan wordt Staatsbosbeheer de eigenaar van de kern van het Stelkampsveld. Staatsbosbeheer begint met kleinschalige ingrepen en beheer gericht op (natuur)herstel om het zo kwetsbare gebied te behouden en te beschermen, onder meer door op sommige plekken kleinschalig bos om te vormen, lokaal de rijke bovenlaag te verwijderen en door waterlopen te verondiepen of dicht te maken. Het gebied blijft echter last houden van verdroging en het is relatief klein (en daarmee kwetsbaar).
Doordat het natuurgebied Beekvliet/Stelkampsveld is aangewezen als N2000 gebied, wordt er op dit moment gewerkt aan natuur- en systeemherstel. Provincie Gelderland werkt samen met Staatsbosbeheer, Waterschap Rijn en IJssel, Natuurmonumenten, particulieren en andere partijen om de herstelwerkzaamheden uit te voeren. Het doel van de werkzaamheden is het terrein te verschralen, kwetsbare natuurtypen in areaal te vergroten, het gebied te vernatten (zodat grondwater het maaiveld bereikt) en de natuurtypes met elkaar te verbinden.
Ecologen, hydrologen en biologen zijn betrokken bij dit systeemherstel en herinrichtingsproces voor het instandhouden en vergroten van de beoogde habitattypen met hun karakteristieke soortenrijkdom. Van sommige percelen wordt de rijke bovenlaag afgevoerd en het reliëf hersteld. Hierbij wordt o.a. 18 hectare bestaand bos omgevormd naar andere meer kwetsbare natuurtypen als heischrale graslanden, blauwgraslanden, vennen etc. Op de locaties waar nu bos staat, liggen juist goede kansen voor natuurherstel van deze natuurtypen, omdat daar de juiste omstandigheden in bodem en water aanwezig zijn. De 18 hectare bos die hier omgevormd wordt, gaat Staatsbosbeheer elders in Gelderland, bij voorkeur in de Achterhoek, herplanten. Bij de herinrichting wordt ook rekening gehouden met de cultuurhistorie, zo wordt bijvoorbeeld een landschapselement als een oude es met schoon zand hersteld.
Wandelaars en fietsers weten het gebied ook goed te vinden. Het gebied is en blijft toegankelijk voor het publiek, maar wel worden er wat aanpassingen gedaan om de recreatiedruk in goede banen te leiden en de kwetsbare delen te ontzien. Daarom wordt bijvoorbeeld de parkeerplaats aan de Muldersweg verplaatst en komt er een stukje vlonder met uitkijk op de bijzondere soorten. Zo kunnen mensen genieten van alles wat er groeit en bloeit, maar wordt voorkomen dat ze verder het gebied in struinen.
Gezien alle goede ervaringen met natuurherstel heeft boswachter Dirk van den Brink alle vertrouwen in het project. In een mooie animatie krijgen we de toekomstige situatie geschetst.
Vele bezoekers van deze boeiende lezing kennen het Stelkampsveld al. En wie het nog niet kende, zal na deze avond vast en zeker geïnspireerd zijn om er eens gauw een mooie wandeling te maken.
Op zondag 9 augustus a.s.kan dat met gidsen van IVN Noord en Midden Achterhoek.
Startplaats bij het witte huis “Jachtlust”, halverwege Borculo en Barchem.
Aanvang: 14.00 uur
