Dartelende boerenzwaluwen

31 mei 2018
We zijn een lang weekend in de Ooijpolder aan de Waal. Naast ons vakantiehuisje staat een schuur met een kiepraam in het dak. Het is open. Al snel wordt duidelijk waarom: boerenzwaluwen scheren over onze hoofden kunstig door de kier naar binnen. De meeste duiken er in één keer in. Eentje is iets voorzichtiger en daalt in cirkels boven het dak, zodat hij zijn vliegroute met zorg kan plannen. Soms trekt hij op het laatste moment op en maakt eerst nog een rondje. Als we de schuurdeur openlaten, kiezen alle zwaluwen díe route, kennelijk eenvoudiger. Het eist dus concentratie om door een smalle sleuf te vliegen. Waarom dan überhaupt naar binnen, vraag je je af?

Een boerenzwaluw nestelt nou eenmaal graag op een donkere beschutte plek, zoals een schuur of stal. Ook nesten in een boothuis, of onder carport of brug komen voor. Laatst zag ik nog een boerenzwaluwnest in een vogelkijkhut. Van klei metselen ze een kommetje net onder een balk of plafond, verstevigd met strootjes, bekleed met dons. Het wordt jaren gebruikt, elk jaar maken ze de muren wat hoger. Zo ook in de schuur met het kiepraam naast ons stekkie aan de waal.

Heb je één nest, dan heb je er meteen een heel stel bij elkaar. Boerenzwaluwen zijn gezelligheidsdieren: ze broeden in kolonies. Zo’n groep produceert aardig wat tumult: ze duiken door de lucht, kwetteren, roepen en zingen. Af en toe landt een mannetje op de nok pal boven ons terras en laat zijn liefdeslied schallen. Het is een waar virtuoos met een waterval aan kwetterende en tjilpende geluidjes. Ook laat hij veelvuldig een lange rollende triller klinken. Viriel gedrag is dat, bedoeld om andere mannetjes te overschitteren. Soms scheert er een andere boerenzwaluw over zijn hoofd, dan verheft hij zijn stem nog meer. (Klik op de foto om naar zijn lied te luisteren.)

Vanaf het terras kunnen we alles goed volgen. Het hele weekend vermaken ze ons met hun vrolijke klanken en sierlijke vliegcapriolen. Veel energie lijkt dat niet te kosten. Hun gestroomlijnde lijf en de enorm lange vleugel- en staartveren zorgen daarvoor. Door die bijzondere staart kan een boerenzwaluw ook scherpe bochten maken: ze duiken door de lucht en scheren rakelings over de grond of over het water. Zo pakken ze klei, vliegen, muggen en slokjes water. En voor een mannetje geldt: hoe langer die staart, hoe meer je opvalt bij de dames.

De laatste ochtend roept de eigenaar van het erf ons onder het afdak van hun grote terras. Ook daar zijn twee nesten. Eentje is net uitgevlogen! Althans, uitgevlogen… Eén uk zit nog op het nest, een tweede op een plank ernaast en iets verderop op een kinderwagen een derde. Hun keel en voorhoofd is niet rood maar beige, hun rug niet diepblauw maar grijzig. Stil en verlegen, kijken ze verdwaasd om zich heen, nog niet van plan te gaan vliegen. Als we ‘s avonds naar huis gaan zitten ze alle drie weer knus op het nest. Nog even genieten van de ouderlijke zorg, voor ze plaats maken voor het volgende broedsel. Het is nog vroeg in het jaar, deze jonkies hebben ruim de tijd om alle capriolen te leren en zich flink vol te eten voor de verre reis naar Afrika, dwars door de Sahara.

Marisa Stoffers

Foto’s
Vliegende boerenzwaluwen, Gilles Bassière, Wikimedia
Alinea 1: Vliegende boerenzwaluw, Derek Keats, Wikimedia
Alinea 2: Boerenzwaluwnest met twee jongen, Sergei Herczog
Alinea 3: Filmpje van de boerenzwaluw op zijn zangplek op het dak, Sergei Herczog
Alinea 4: Vliegende boerenzwaluw met de staart goed zichtbaar, Derek Keats, Wikimedia
Alinea 5: Jonkie op handvat van een kinderwagen, Sergei Herczog

Naar Overzicht blogs van Marisa Stoffers