Verliefd op de herfst
Knalgele bladeren wervelen woest door de lucht. Als een zwerm zwierend, alsof het één organisme is. Knisperend, fluisterend. Door het zonlicht straalt het geel als goud. De zon staat al laag, maar is fel wanneer hij door de wolken priemt. Steeds verschijnt hij, om kort erop weer te verdwijnen. Ik ga de hoek om en zie een straat gehuld in vlammend rood. De volgende straat is een vuurzee van alle soorten oranje die ik ken. Elke keer als de zon verschijnt spoelt er een golf van geluk door mijn lijf, zo mooi vind ik al die kleur. Ik voel vlinders in m´n buik. De bomen flirten met me. Het geel van de iepen en ginkgo’s, het oranje van de eiken en kersen, en het rood van esdoorn en amberboom wedijveren allemaal om mijn aandacht.
Dit jaar kent een bijzonder kleurrijke herfst. En de bladeren blijven lang aan de bomen hangen. Dat komt door de warme en droge nazomer: hoe zonniger het weer hoe kleuriger de herfst. Hoe komt dat, vraag je je af. Waarom kleuren de bomen zo mooi? Is het voor ons plezier? Om de kortere dagen op te vrolijken? Of om de naderende kou dragelijker te maken? Indianen in Noord-Amerika dachten dat goddelijke jagers het sterrenbeeld grote beer uit de hemel schoten en op het vuur braadden. Het bloed van de beer kleurde sommige blaadjes rood, het rondspattende vet andere geel. Of was het Jack Frost, de kindversie van Vadertje Vorst die de bladeren met een kwast rood en geel schilderde?
In de winter wil een boom geen blad aan zijn takken, dan zou hij uitdrogen. Het lukt de wortels dan namelijk niet goed om water aan te voeren, terwijl de bladeren wel continu water verdampen. Weg dus dat blad. En daarom stuurt hij geen nieuwe voedingsstoffen meer naar zijn bladeren, hij voert de waardevolle stoffen juist af en slaat ze zorgvuldig op onder de bast. Zonder die voedingsstoffen zijn er ook geen bladgroenkorrels. En zonder bladgroen geen groene kleur. De stoffen die overblijven in het blad (en niet de moeite waard zijn om op te slaan) zijn vaak geel of oranje.
Daarnaast maken sommige bomen in de herfst rode kleurstoffen aan. Dat is best wonderlijk. Waarschijnlijk is het een reactie op stress. Want ook bomen kennen stress, zoals droogte, vraat door insecten of te veel zon. Door stress worden vrije radicalen (kleine reactieve atomen) gemaakt, die de cellen kunnen beschadigen en ontregelen. De rode kleurstof ruimt die vrije radicalen op, het werkt dus als antioxidant. Een blad, een soort zonnepaneel, is normaal juist dol op licht. Maar in de herfst, met minder bladgroen, is het gevoelig voor zon. De rode kleurstof beschermt de boom; hoe mooier het weer, hoe roder onze herfst.
Marisa Stoffers
Foto’s
Alinea 1: Moeraseiken, Radioweg, Watergraafsmeer, Amsterdam
Alinea 2: Bladeren van de suikeresdoorn uit het Beatrixpark, Amsterdam
Alinea 3: Ginkgo, Beukenhorst, Diemen
Alinea 4: Japanse esdoorn, Beatrixpark, Amsterdam
© Marisa Stoffers
Naar Overzicht blogs van Marisa Stoffers
Herfst Challenge
Ieder jaar organiseert IVN in de herfst de #2uurnatuur Challenge. Uit onderzoek blijkt dat natuur gezond is en dat mensen die twee uur per week in de natuur doorbrengen, hun leven een hoger cijfer geven. Juist tijdens de donkere herfstmaanden is het belangrijk naar buiten te blijven gaan! Doe jij ook mee? De IVN #2uurnatuur Challenge start op 1 oktober. Meld je hier aan.
