Het groene gevaar
11 augustus 2014
Je vond hem zo mooi toen je hem plantte: die lange stengel met zijn slinger van groene bladeren. Maar dan merk je dat hij zich razendsnel uitbreidt. Meer en meer neemt hij bezit van de tuin. Hij overwoekert de andere planten die tot je grote verdriet verdwijnen. Je probeert hem weg te halen. Tevergeefs. Steeds komt hij terug en wint terrein. De buren klagen, daar is hij ook in de tuin gesignaleerd. Op een dag komt je ergste nachtmerrie uit: hij groeit in je huis! Met zijn woekergedrag verstoort de Japanse duizendknoop de leefomgeving van mens, plant en dier: Hij verdringt planten waardoor er minder voedsel is voor dieren. Hij veroorzaakt gevaarlijke slijtage aan oevers en dijken doordat de grasvegetatie verdwijnt en de bodem niet meer vasthoudt. Hij beschadigt wegen, funderingen en rioleringen want hij breekt door zwakke plekken in asfalt, beton en metselwerk. Kan het griezeliger?
Tijdens een excursie met IVN in de Bretten zie ik deze prachtige plant voor het eerst. Hij lijkt erg op bamboe. Natuurgids Gert Snoei snijdt een stuk van de dikke houtige stengel af. De groene stengel is hol en bestaat uit verschillende delen met een tussenschot. “Dit heten leden,” vertelt Gert. Bij ieder lid zit een knoop en een zijtak met één of meerdere bladeren. De stengel heeft vele knopen, vandaar de naam duizendknoop. Het is een taaie, diepwortelende plant. De Japanse duizendknoop komt uit de duizendknoopfamilie. Plantsoorten als boekweit en rabarber zijn familie. De Japanse duizendknoop groeit meters hoog.
Hoe kon het zo uit de hand lopen met de Japanse duizendknoop? Hij komt in 1825 als sierplant uit Azië naar Europa. Hier en daar ‘ontsnapt’ hij uit een tuin of plantsoen. De plant groeit snel, maar verspreiding vindt vooral plaats door de mens. Bij het maaien worden stengeldelen en stukjes van de wortelstokken verspreid. Het kleinste stukje maaisel dat achterblijft, of op een andere plek belandt, groeit uit tot een nieuwe plant. Ook is het dumpen van plantenafval een oorzaak. De verwilderde duizendknoop rukt vervolgens op. Je komt niet gemakkelijk van hem af, verwijderen is moeilijk. Het bamboe-achtige wortelgestel is stevig en zit gemiddeld drie meter diep. Bovendien gedijt de plant overal.
Is dit groene gevaar nog tegen te houden? Er wordt druk geëxperimenteerd met verschillende methoden zoals het uitputten van de plant door maaien en het maaisel goed verwijderen, het afgraven van de grond en vervangen door schone grond en begrazing door schapen. Chemische bestrijding heeft als nadeel dat ook andere planten in de directe omgeving het loodje leggen. In Engeland wordt onderzoek gedaan naar het biologisch bestrijden door het inzetten van schimmels en insecten die de natuurlijke vijand zijn van de plant. Het blijkt dat de Japanse bladvlo de duizendknoop in toom houdt zonder hem uit te roeien. Alle onderzoekers en ervaringsdeskundigen komen echter tot dezelfde conclusie: voorkomen is beter dan genezen. Niet planten dus!
Foto’s: Wilbert van der Hulst
