Heilige boom ginkgo
27 januari 2014
Het is zondagmiddag. Ik ga mee met een rondleiding in het Beatrixpark. Onze gids is Henk Wolters van IVN. Het park ligt in Amsterdam Zuid, vlakbij de RAI. Best gek: ik woon niet ver van het park, maar ben er nog nooit geweest. Dat is jammer, merk ik al snel. Er is veel te zien! Veel winterbloeiers, zoals de prunus met roze bloesem. De meeste indruk maakt de diversiteit aan bomen. Mijn favorieten, naaldbomen, zijn ook ruim vertegenwoordigd en imposant. Ik geniet! En dan komen we bij een heel bijzondere boom. Hij heeft geen bladeren of naalden, maar kale takken waar een soort trossen met balletjes aanhangen. Het blijkt de ginkgo biloba te zijn. Oftewel: Japanse notenboom.
Die naam ken ik wel van de ginkgo biloba pillen, die zouden helpen tegen allerlei kwalen. De ginkgo biloba is één van de oudste bomen van de wereld. Hij kwam al voor in de tijd van de dinosauriërs! De boom is tweehuizig: er bestaat dus zowel een mannelijke als een vrouwelijke boom. De ginkgo in het Beatrixpark is een vrouwelijke, vandaar de vruchten. De balletjes die we zien, zijn de zaden van de ginkgo. Om die zaden zit een jasje van vruchtvlees. Dit omhulsel is giftig. De zaden kunnen worden gegeten en zien eruit als noten. Onder de boom liggen zowel de omhulsels als de zaden. Beide zijn inmiddels bruin. Henk vertelt dat de vlezige zaadhuid op de grond gaat rotten. Een vieze smurrie met een onaangename geur is het resultaat. De abrikoosvormige vruchten hebben, als de boom in juni in bloei staat, een zilveren gloed. Vandaar: Ginkgo: gin = zilver en kyo = abrikoos.
Het mooist vind ik de bladeren. Op de grond liggen er veel. Bruine waaiers zijn het. Biloba betekent tweelobbig en verwijst naar de vorm van de bladeren. De meeste hebben in het midden een inkeping, de rand golft een beetje. Ze zijn zo mooi dat ik er een aantal in mijn tas stop, samen met een nootje. De bladeren van de ginkgo bestaan uit samengegroeide naalden. In tegenstelling tot andere conifeerachtigen verliest deze boom al zijn bladeren zodra het koud wordt. Ik stel me voor hoe deze boom er uitziet als hij in bloei staat: met die prachtige groene waaiers en daarin de groene vruchten met een zilveren glans.
In het Verre Oosten is deze boom heilig. In Japan wordt hij gezien als een symbool voor onveranderlijkheid, hoop, liefde, toverkracht, tijdloosheid en een lang leven. De ginkgo tref je daar vaak bij tempels. Veel kunstenaars zijn geïnspireerd door de Japanse notenboom. De ginkgo was de lievelingsboom van de bekende dichter Goethe. Hij schreef er een sonnet over (zie onder). Het ginkgoblad symboliseert Goethes thema: één en dubbel. De ginkgo die de dichter inspireerde voor zijn gedicht stond in Heidelberg, Duitsland. Vandaar dat ze de boom daar ook wel Goethe Baum noemen. Ben je nieuwsgierig geworden? Ga hem bekijken in het Beatrixpark.
Foto’s:
Alinea 1: Wilbert van der Hulst
Alinea 2 en 3: Ellen Hageman
