Buurmans gras is altijd groener
28 juli 2015
Terug van vakantie staat er tussen de stoeptegels voor de deur een pol glanzend groen gras met grote aren te wuiven in de wind. Het zijn van die stevige aren, die we als kind in elkaars kleren stopten: de kriebeldingen kropen vanzelf omhoog. Zo komt het aan de naam kruipertje. Het komt door de lange naaldjes aan de zijkant die aan je kleren haken. Het is een wilde vorm van gerst, een van de 10.000 soorten uit de grassenfamilie. Niet alleen grassen van weiland en voetbalveld horen bij die familie, maar ook granen zoals tarwe, gerst, rijst en mais en zelfs ook riet en bamboe. Ondanks al die variëteit is gras heel herkenbaar: rechte holle stengel, smalle langwerpige bladeren en ‘kleurloze’ bloemen in pluimen of aren.
Je staat er niet bij stil als je een boterham eet, maar grassen zijn de belangrijkste planten op aarde: wereldwijd eten miljarden mensen het dagelijks. Zo’n 70% van de gewassen die wij verbouwen, is een of ander gras. Bovendien eten we ook vlees afkomstig van grazers. Die grazers (ons vee, zoals koeien en schapen) eten op hun beurt ook weer gras. Net als veel wilde dieren trouwens. Ontelbaar veel zebra’s, gnoes, buffels, antilopen, lama’s en kangoeroes grazen savannes en prairies af. Ook veel insecten eten gras, zoals sprinkhanen en termieten. En er zijn zelfs vogels die gras eten. In Nederland zijn dat vooral ganzen. “Het gras is groener bij de buren”, denken de Scandinavische ganzen, want ’s winters trekken er 2 miljoen van het hoge noorden naar onze sappige groene weilanden. Ook rondom Amsterdam liggen vele ganzenparadijzen.
Je zou denken dat al die vreetlustige beesten het gras doden. Niets is minder waar. Het maakt voor het gras niet uit dat het van boven wordt afgehapt. Gras groeit namelijk niet aan de bovenkant, zoals de meeste planten, maar aan de onderkant. Zijn voedselvoorraad bewaart het in zijn wortels. Hierdoor is gras bestand tegen gulzige grazers, maaimachines en zelfs tegen brand: de stengels en bladeren sneuvelen wel, maar al snel groeit het van onderaf weer aan. Door deze bijzondere eigenschap is het de meest succesvolle plant op aarde. Grazers en brand vernietigen namelijk wél andere planten en jonge bomen in het veld. Een grote kudde dieren of brand creëert zeeën van ruimte (en dus ook licht) voor het gras, dat onverbiddelijk verder groeit.
Marisa Stoffers
In het vroege voorjaar is er altijd een IVN ganzenexcursie naar Waterland met een bezoek aan een boerderij. Daar vindt een discussie plaats over het ganzenprobleem met betrokkenen uit verschillende hoeken. De gids tijdens deze excursie is Maarten Hoeve: 06-22569569, m.hoeve@noord.amsterdam.nl.
Foto’s
Alinea 1: Kruipertje (Hordeum murinum) voor mijn deur
Alinea 2: Grauwe gans (Anser anser), Rosa-Maria Rinkl, cc
Alinea 3: Een rijkdom aan grassen in Amsterdam Noord, op de grens van stad en polder
