Blauwborsten: The voice of Holland in het riet
8 april 2016
Er zijn vogels met felle kleuren die enkel krijsen zoals de halsbandparkiet en er zijn saaie bruine vogeltjes die de sterren van de hemel zingen, bijvoorbeeld de nachtegaal. Óf het een óf het ander dus. Maar er is ook één vogeltje in Nederland dat beide talenten in zich verenigt: de blauwborst. Deze rood-wit-blauwe vogel met oranje staart en welluidende zang valt erg op in de baltstijd; de rest van het jaar leeft hij stilletjes en verholen tussen het struikgewas. Maar nu is het dé tijd! Afgelopen week zijn er vele blauwborsten uit Afrika aangekomen met als missie hier een goed territorium te veroveren en kroost op de wereld te zetten.
De blauwborst houdt van rietvelden met hier en daar een struik en een laag boompje, zoals een wilg of els. Plotseling duikt hij luid zingend uit het riet, duikelt acrobatisch door de lucht en landt vervolgens met zijn staart in een waaier gespreid op een tak. Met zijn borst ver vooruit zingt hij de sterren van de hemel. Hij kiest een goed zichtbare plek uit: de top van een struik of het eind van een boomtak, meestal op zo’n twee à vier meter hoogte. Als er meerdere mannetjes in de buurt zijn, wordt het een heus duel: de blauwborsten zingen tegen elkaar op, waarbij ze regelmatig een imponerende zangvlucht boven het riet maken of elkaar zingend achtervolgen. Ze trekken alles uit de kast om de vrouwtjes het hof te maken.
Het blauwborstlied is een complexe compositie van fluittonen, rollers en gekras. Vaak begint het met een traag truu-truu-truu, langzaam versnelt het tempo als een startmotor die opgang moet komen en dan opeens gaat het over in een stortvloed van harde melodieuze en krassende noten. Het is een lang en gevarieerd lied dat opgewekt klinkt. De blauwborst heeft een groot toonhoogtebereik en kan allerlei soorten geluiden produceren. Hij is zelfs een goede imitator van andere vogelsoorten, zoals rietvogels maar ook bijvoorbeeld van een kwakende kikker. Hij zingt vooral in april en begin mei. Omdat hij dat op plaatsen doet die in het oog springen, is het in die periode goed mogelijk dit prachtige beestje daadwerkelijk te aanschouwen.
De meeste Amsterdammers hebben waarschijnlijk nog nooit een blauwborst gezien. Toch is dit vogeltje in de rietlanden rond de stad behoorlijk talrijk. Je kunt hem vinden in het Diemerpark, de randen van Zuidoost, Middelpolder, Schinkelbos, Lutkemeer, de Bretten, het Westelijk Havengebied, Twiske en Waterland. Het beste moment voor hun zang is tot twee uur na zonsopkomst, maar aan het eind van de dag zingt hij ook graag. Weliswaar niet continu dus geef ze even de tijd en loop wat heen en weer langs een rietlandje met struiken en boompjes erin. Gluur tussen de begroeiing. En let op de modder langs de randen van het riet want zijn eten zoekt de blauwborst op de grond.
Marisa Stoffers
Luister naar het lied van de blauwborst
Foto’s
Alinea 1: Hans Niekus, Natuurtuin Klarenbeek, Amsterdam
Alinea 2: Adri de Groot, Vogeldagboek, Holtveen, Dwingelderveld, Drenthe
Alinea 3: Kees Venneker, Noordduinen, Zijpe, Den Helder
Alinea 4: Gertjan van Noord, Matslootpolder, De Onlanden, Groningen
