Juli: Sint-jacobsvlinder – Tyria jacobaeae
De Sint-jacobsvlinder komt uit de familie van de spinneruilen die een onderfamilie is van de beervlinders. De vlinder komt niet alleen in Nederland voor maar ook in de rest van Europa en West- en Centraal Azië.
Hij leeft veel op de zandgronden waar de waardplanten, het Jakobskruiskruid, veel voorkomt maar ook andere kruiskruidsoorten.
De lengte van de vleugels is 16-21 millimeter, de kleuren zijn zwart en rood met 2 rode stippen en een rode streep op de voorvleugel. De achtervleugel is rood met zwarte randen.
De Sint-jacobsvlinder is een dagactieve nachtvlinder die je overdag ook kunt zien vliegen, maar misschien zijn de rupsen van de Sint-jacobsvlinder nog wel bekender doordat ze goed opvallen.
De vlinders zijn vanaf april tot augustus waar te nemen. Ze vliegen geen grote afstanden, maar korte stukjes en dan verdwijnen ze weer tussen de planten en het gras.
In de periode van april tot augustus leggen de vlinders eieren op verschillende kruiskruid soorten maar vooral op Jakobskruiskruid. De ei pakketjes zijn klein tot een 50 eitjes en zijn gelig van kleur en zitten onder een blad van Jakobskruiskruid.
Na een aantal weken komen de eitjes uit en komen de rupsen tevoorschijn. Ze zijn eerst effen geel/bruin maar later worden ze geel met zwarte banden, ook wel zebrarupsen genoemd.
De opvallende tekening waarschuwt rovers dat hij oneetbaar is.
De rupsen eten van het Jakobskruiskruid en nemen van de plant de giftige bestanddelen op in hun lichaam die de rups oneetbaar maken. Het gif raakt de rups niet meer kwijt dat hij binnenkrijgt, het wordt zelfs doorgegeven als hij vlinder wordt en daardoor eveneens oneetbaar is. Ze eten zowel het blad als de bloemen van het Jacobskruiskruid.
Als de rups volgroeid is wordt het een pop die moet overwinteren in de grond en komt dan weer in het voorjaar tot ontwikkeling en word weer een vlinder.
De vlinder is algemeen en als je een beetje oplet kom je hem veel tegen in Drenthe, maar ook de rups zie je veel op Jakobskruiskruid.
De vlinder schijnt in sommige werelddelen uitgezet te zijn om het Jakobskruiskruid te bestrijden. Het Jakobskruiskruid kan in grote hoeveelheden in het hooi aan vee schade geven omdat de gifstoffen opgeslagen worden in het lichaam en kan lijden tot de dood.
De vlinder is gemakkelijk te verwarren met de Sint-jansvlinder; deze vlinder heeft geen rode streep en twee stippen, maar deze heeft op de voorvleugel 5 stippen.
De vlinders zijn te vinden op zonnige stukken in april-mei waar Jakobskruiskruid staat en later volgen de rupsen. Het zijn vooral de schrale bermen en weilanden waar je moet zoeken.
Veel plezier met het zoeken en het uit elkaar houden van de twee gelijkende soorten!
Tekst en foto’s: Johan Scheeres
