Overwinterende vlinders

Overwinterende vlinders :Dagpauwogen 

Op zonnige dagen als vandaag kun je met wat geluk nog steeds dagpauwogen aantreffen op zonnige plekjes en op bloeiende najaarsbloeiers.

De dagpauwoog is namelijk een dagvlindersoort die overwintert in Nederland. Dagpauwogen overwinteren als vlinder in donkere, koele, beschutte plekjes zoals in boomholtes, schuren, bunkers en vogelnestkastjes. Hun lichaam is er tegen bestand om vorst (ook strenge vorst) te overleven.

Normaliter ontwaken ze uit hun winterslaap bij de eerste warme zonnestralen eind februari/begin maart als de eerste sleedoorns, paardenbloemen en het kleine hoefblad weer tot bloei komen waar ze nectar kunnen drinken.

Door de steeds warmere winters ontwaken ze helaas steeds vaker reeds in december en januari als de temperatuur boven de 10 C komt. Dit kost de vlinder enorm veel energie, en als dit te vaak gebeurt voordat ze echt actief moeten worden, sterven ze voortijdig door uitputting. Daarom is het ook belangrijk dat als je in het najaar een vlinder binnenshuis tegenkomt, deze even voorzichtig te vangen en buiten op een koel beschut plekje weer vrij te laten

Je kunt overwinterende vlinders ook een handje helpen door een vlinderkastje op te hangen; https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/tuinieren-voor-vlinders/vlinder…

https://klompenschuurtje.nl/product/insecten-klompen/

Andere soorten die de winter als vlinder doorbrengen zijn de gehakkelde aurelia, citroenvlinder, de kleine vos, en nachtvlinders zoals het roesje en de hopsnuituil. Zij gebruiken groenblijvende struiken zoals de klimop en houtstapels (takkenrillen)om in weg te kruipen en de stoere citroenvlinder gaat zelfs gewoon op een beschutte plaats aan een blad of takje hangen. Ook de atalanta (voorheen een typische trekvlinder) overwintert steeds vaker in Nederland door de warmere winters. Dit gaat goed tot het streng en langdurig gaat vriezen. Atalanta’s gaan namelijk niet zoals de bovengenoemde overwinteraars in de ‘winterslaap’. De kleine vos, citroenvlinder, gehakkelde aurelia en de dagpauwoog maken namelijk een soort antivries aan, zetten hun metabolisme op een laag pitje en verwijderen het vocht uit hun lichaam. Zo kunnen ze wel 15 tot 20 C vorst weerstaan. 

Slechts 55 soorten dag- en nachtvlinders trekken in het najaar naar het zuiden om daar te overwinteren omdat zij niet goed tegen de vorst kunnen zoals de distelvlinder, gamma-uil, atalanta, de gele en oranje luzernevlinder, (een gedeelte van) de kolibrievlinders, de doodshoofdvlinder,de vlekdaguil,de windepijlstaart ,de viervlakvlinder , de gestreepte pijlstaart , de grote worteluil en het blauw weeskind. 

De gamma-uil overwintert trouwens in zachte winters soms ook in Nederland als volgroeide rups of als pop.

Deze vlinders kun je een handje helpen door te zorgen dat er genoeg aanbod is van najaarsbloeiers zoals de hemelsleutel, bloeiende klimop, herfstaster, ijzerhard, beemdkroon, de blauwe knoop en wilde marjolein en niet te vergeten rottend (val)fruit.

De meeste dag- en nachtvlinders overwinteren echter als eitje, rups of pop in Nederland,en verstoppen zich tussen het gras, afgevallen bladeren, tussen beplanting of in uitgebloeide planten. Daarom is het belangrijk om de tuin niet winterklaar te maken .Maai niet in de winter, laat afgevallen blad liggen waar dat kan en laat uitgebloeide planten met rust. Knip de afgestorven delen pas laat in het voorjaar weg, als de insecten uit hun winterrust zijn ontwaakt.

Heeft u een rups gevonden en wilt u deze thuis opkweken tot vlinder? Dan zijn er aantal zaken waar u goed op moet letten: https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/vlinders-herkennen/rupsen-deter…

Het is verstandig om met de Vlinderstichting contact op te nemen zodat zij kunnen vertellen hoe je de rupsen verzorgd en de poppen het beste bewaard.  Bij een verkeerde behandeling is de vlinder ten dode opgeschreven. Daarom is het meestal beter om ze rupsen en poppen gewoon in de natuur te laten bij de waardplanten en waar de rupsen zelf de beste plaats vinden om zich te verpoppen en te overwinteren.

Op de website van de Vlinderstichting is allerlei nuttige informatie te vinden zoals over voor- en najaarsbloeiers en de waardplanten voor onze vlinders.

https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/tuinieren-voor-vlinders/vlinder…

https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/tuinieren-voor-vlinders/planten…

Kies zoveel mogelijk  inheemse planten, bomen en struiken. Neem daarom eens een kijkje op de website van Kwekerij de Heliant : https://www.deheliant.nl/  of op de website van Kas & Co van Martin Stevens : https://wildetuinplanten.com/voorraadlijst-wilde-planten/   en als aanrader voor biologische bloembollen: https://huibertsbloembollen.nl/

Voor goede inheemse zaadmengsels is Cruydt-Hoeck een aanrader. Let wel op dat u niet gaat zaaien daar waar al mooie inheemse gebiedseigen planten staan. https://www.cruydthoeck.nl/

Gedurende de hele maand oktober schenkt NL Vergroent aandacht aan het najaar als vergeten plantseizoen. Via (online) kanalen, nieuwsbrieven, tv-programma’s, dagelijks tuintips, tuinmagazines, etc. gaan we heel Nederland weer opnieuw enthousiast maken om juist in het najaar actief te planten en aan de slag te gaan in de tuin: http://vergetenplantseizoen.nl/

Tekst en foto’s: J. Renders