De parasitaire schimmel Entomophthora muscae op een strontvlieg

Parasitaire schimmels op insecten 

De parasitaire schimmel Entomophthora muscae op een strontvlieg:

De schimmel word ook wel ‘klapkontjes’ genoemd, omdat het lichaam van de geparasiteerde insect openbarst als de schimmel rijp is. De Entomophthora begint op de buitenkant van het insect te groeien en zodra de binnenkant van het lichaam  via een schimmeldraad is bereikt, vermenigvuldigd deze zich razendsnel en doet zich tegoed aan het bloed (hemolymfe), begint dan aan de vetcellen en komt dan uiteindelijk in de hersenen terecht, waarna de schimmel door neuromanipulatie de regie overneemt van de getroffen insect. Dit zorgt ervoor dat de insecten als ware zombie’s met hun laatste krachten omhoog kruipen en bovenin een plantenstengel eindigen zodat de sporen van schimmel vanaf het inmiddels gestorven insect optimaal verspreid kunnen worden. Voordat de insecten sterven nemen ze door de schimmel een typische omgekeerde houding met stijl omhoog gestoken vleugels aan die duidt op seksuele ontvankelijkheid. 

Een paar uur na het sterven groeit de schimmel weer naar buiten, waardoor het typische ‘streepjespatroon’ ontstaat. Aan het uiteinde van de Entomophthora muscae vormen zich dan sporen die met een enorme kracht worden weggesschoten om zo weer andere insecten te kunnen parasiteren. 

Aangetaste lichamen van vrouwtjesvliegen scheiden door de schimmel een onweerstaanbare geur uit voor de mannetjes Zij worden dan weer aangetrokken door de schimmel en zo weer besmet. Het kan dan ook gezien worden als een soort seksueel overdraagbare schimmel.

Entomophthora muscae betekend letterlijk: insectenvernietiger.  

Onder insecten heersen trouwens veel parasitaire schimmels of paddenstoelsoorten die de hersenen van insecten over kunnen nemen. Denk daarbij aan diverse mierensoorten die al miljoenen jaren lang een symbiose hebben met soorten schimmels uit de familie der Lepiotaceae. Van de Entomophthora zijn er wereldwijd 150 soorten bekend. De E. Muscae treft trouwens niet alleen vliegensoorten maar ook muggen en werd voor het eerst in 1855 waargenomen bij huisvliegen. 

Afgelopen jaar heb ik behoorlijk wat aangestaste aantallen aangetroffen bij zowel de Snelle loop, de Peelse loop en de Aa.  Flink meer dan voorgaande jaren. Het lijkt erop dat het vochtige warme weer deze schimmel goed doet. 

P.s : Strontvliegen leven overigens gewoon nectar en niet van uitwerpselen.Ze paren wel in de buurt van een koeienvlaai, paardendrollen of een mesthoop Dit omdat de larven kleine insecten eten die leven in deze mest. Strontvliegen zijn vaak te vinden op verschillende composieten en soorten uit de vlinderbloemenfamilie.

Tekst & foto’s : J. Renders