Lange Duinen
De Lange Duinen vormt samen met de Korte Duinen de Soester duinen, een ‘levend’ stuifzandgebied.
In 1997 zijn deze stuifzandgebieden in Soest door de provincie Utrecht aangewezen als Aardkundig Monument.
Wat is een aardkundig monument?
Een gebied of landschap wordt benoemd tot aardkundig monument als het uniek is en als de ontwikkeling van het gebied over honderden of duizenden jaren kan worden gevolgd. Denk bijvoorbeeld aan natuurlijke vormen, heuvels en laagten in landschappen, maar ook aan natuurlijke processen, zoals zandverstuiving. Met de benoeming tot aardkundig monument wordt nadrukkelijk de aandacht gevraagd voor het belang en behoud van deze unieke gebieden en landschappen.
Ligging
De Lange Duinen liggen in Soest Zuid, dichtbij de Soesterbergsestraat. Ook met kinderen is de Lange Duinen een leuk gebied om naar toe te gaan.
Naast de parkeerplaats is een kiosk en een speeltuintje. Vanuit dit punt loopt u zo naar de grote zandverstuiving. Neem vooral een bal en scheppen mee.
Hoe komt u er?
Auto: vanaf de parkeerplaats aan de Foekenlaan loopt u zo de duinen in. Ook kunt u parkeren aan de Soesterbergsestraat. Achter restaurant De Soester Duinen is een pad te volgen naar de Lange Duinen.
De Lange Duinen zijn makkelijk met de fiets te bereiken. Ook zijn er fietspaden rond de duinen.
Wandeling
IVN Eemland heeft natuurpad De Lange Duinen uitgezet. Deze route voert u rond het grootste stuifzandgebied van de provincie Utrecht.
Het begin- en eindpunt van het natuurpad De Lange Duinen is bij de parkeerplaats aan de Foekenlaan in Soest Zuid. U kunt ook op 2 andere punten starten nl. aan de Sparrenlaan en de Beaufortlaan.
Het pad is 5 kilometer lang en duurt circa 1,5 uur. Volg de blauwe paaltjes.
Het uitgebreide gidsje van het pad inclusief routekaartje is alleen nog als PDF te downloaden Natuurpad De Lange Duinen
Ook kunt u de gele paaltjes volgen.
Dit gele paaltjes-pad is 3,5 kilometer lang.
Een NS-wandeltocht doorkruist de Korte én de Lange Duinen.
Honden
De Lange Duinen is het enige natuurgebied in Soest waar honden los mogen lopen.
Eten en drinken
Eten en drinken kan in de kiosk bij parkeerplaats Foekenlaan. De kiosk is vooral in het weekend open. Ook kunt u eten en drinken in restaurant De Soester Duinen.
Eigenaar: gemeente Soest.
Omvang: ons onbekend
Verklaring naam
Oorspronkelijk lagen de Lange en Korte Duinen aan elkaar en vormde het één gebied. Dwars door de duinen was een pad. Dat pad vormde de verbinding tussen Soest en Soesterberg. Het pad werd een weg en kreeg uiteindelijk de naam Soesterbergsestraat. Het verdeelde de zandverstuiving in een groot gebied (de Lange Duinen) en een kleiner gebied (de Korte Duinen).
Geschiedenis
De Utrechtse Heuvelrug, de Soester Eng en het gebied tussen Soest en Soesterberg is lang geleden ontwikkeld. In de Saale-ijstijd, 200.000 tot 120.000 jaar geleden, stroomde landijs vanuit Scandinavië Nederland binnen. Hierbij werd langs de randen van de ijsmassa de ondergrond opgestuwd. Een ijstong vanuit de Gelderse Vallei zorgde voor het ontstaan van de Utrechtse Heuvelrug.
Dekzand
Voor het ontstaan en de ontwikkeling van de Lange Duinen moeten we 10.000 jaar terug in de tijd. Er heerste toen ook een ijstijd, het Weichsalien. De gemiddelde jaartemperatuur was minder dan -2 graden. Dit terwijl het Scandinavische ijs ons land niet eens bereikte. Door de lage temperatuur groeide er weinig. Sterke westenwinden waren daardoor in staat grote hoeveelheden zand te verplaatsen. Het zand was vooral afkomstig uit het, toen droogliggende Noordzeebekken.
In de luwte van obstakels zoals bergen en heuvels, werd het zand afgezet. Aande voet van de Utrechtse Heuvelrug, het gebied waar onder meer de Korte en Lange Duinen liggen. Dit zand werd als een dek over het landschap afgezet en wordt daarom ‘dekzand’ genoemd.
Eerste landbouwers
Toen 10.000 jaar geleden de temperatuur weer steeg, raakten de dekzanden begroeid met bos. Vanaf 500 na Christus vestigden zich landbouwers in dit gebied. Als gevolg van het vele kappen en branden verdwenen de bossen en ontstonden heidevelden en zandverstuivingen.
Wat kunt u er verwachten?
Grote zandvlakten met hier en daar jeneverbesstruiken of alleenstaande vliegdennen. Sommige lagere plekken op de zandvlakte zijn vochtiger. Hier groeien ook veel mosjes en plantjes en staan soms plassen. De onderlaag op die plekken is veen. Aan de randen van de zandvlakte ligt bos. Zowel loofbomen als naaldbomen.
Grijpt de mens niet in dan verschijnen er op de open zandvlaktes al snel de zogenaamde pioniers. Dit zijn plantjes zoals zandzegge, zandhaarmos en draadalgen. Deze planten maken van het losse zand een soort mat waardoor het zand niet meer stuiven kan. Vervolgens verschijnt het buntgras en daarna de heide. Deze opeenvolging van planten wordt successie genoemd. Het proces zal uiteindelijk eindigen met een bos van eiken en berken.
In de Lange Duinen heeft een groep ransuilen haar vaste roestplek (is: slaapplek).
Iets over menselijk ingrijpen
Het zand van de Lange Duinen stuift tot op de dag van vandaag en dit is de basis voor een uniek en zeer dynamisch natuurgebied. De mens moet echter wel een handje helpen. Eén keer in het jaar worden er grote hoeveelheden zand van de noordoost-hoek naar de zuidwest-hoek teruggebracht.
Project 2006: herstel heide en zandverstuiving
In het voorjaar van 2006 is er een afzonderlijk project gestart om de windwerking in de duinen te vergroten. Dit project is volledig gesubsidieerd door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Bos is vervangen door heide of stuifzand. Daar waar de bodem nog weinig verrijkt is met plantmateriaal kan het zand weer gaan stuiven. Op andere plaatsen is de bodem teveel verrijkt. Daar laat de gemeente Soest heide opnieuw tot ontwikkeling komen. Boven heide heeft de wind immers ook vrij spel. Verder is bos verwijderd om het stuifzand te herstellen. Door het verwijderen van bomen krijgt de wind meer grip op het zand. Stuifzanden blijven in stand als het zand voldoende in beweging blijft. Als dat zo is, moet de begroeiing steeds opnieuw beginnen en krijgt het niet de kans om uit te groeien tot bos.
Effectief beheer
In 2005 is een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar het meest effectieve beheer van de Lange (en Korte) Duinen. De conclusie van het onderzoek was, dat het gewenst is om op een aantal plekken bomen en bos te verwijderen. Vooral locaties in de zuidwesthoek van de duinen hielden de wind tegen. Uit deze hoek komt meestal de wind vandaan. Hier groeiden de duinen langzaam dicht.
Bos verwijderd
In totaal is 6 hectare bos verwijderd, verspreid over de Lange Duinen maar vooral aan de zuidwest-zijde. Er zijn vooral grove dennen gekapt. Daar waar nog verstuifbaar zand aanwezig was is de bodemvegetatie ook verwijderd, inclusief de bovenste centimeters van de bodem. Vooraf zijn locaties geïnventariseerd: leven er planten of dieren die op de rode lijst staan (de landelijke lijst met bedreigde planten- en diersoorten)? De Lange Duinen herbergt bijzondere planten- en diersoorten. Voor verschillende soorten geld dat de populaties in de Soester duinen de enige zijn in de provincie Utrecht. De plekken waar kwetsbare kostmossen, paddenstoelen en andere bijzondere soorten voorkomen zijn ontzien. Mooie markante bomen en bomen langs steile randen van stuifduinen zijn ook blijven staan.
Boswet
Het bos dat in de Lange Duinen verdwenen is, wordt ergens anders in de provincie Utrecht vervangen. Dat is een verplichting van de Boswet. Dit regelt de provincie Utrecht voor de gemeente Soest. Op deze manier kan de dynamiek van de stuifzanden verbeteren en tegelijkertijd het areaal bos in Nederland in stand worden gehouden.
Meer informatie
https://m.youtube.com/watch?v=c-sNz-rPdEE
Zie de website: Geologie van Nederland: De Lange en Korte Duinen bij Soest. Daarnaast geeft de webpagina aardkundigewaarden.nl informatie over het ontstaan van de Lange en Korte Duinen als Aardkundig Monument.
Zie ook Geosites.nl
