Cursus natuuronderzoek 2022-2023 en 2023-2024

De cursus is gestart op 17 november 2022 en loopt tot het voorjaar 2024. Je kunt per avond deelnemen dus je hoeft niet voor de hele cursus in te schrijven en te betalen. Er zijn beide winters vijf cursusavonden gepland, steeds op de derde donderdag van de maanden november tot en met maart. De kosten zijn per avond € 5,-. Steeds maken we voor de volgende drie avonden de thema’s bekend in de volgorde van beschikbaarheid van de sprekers. We proberen zoveel mogelijk echte experts te vragen. Heb je vragen over de inhoud of de deelname, stuur dan een berichtje naar dejonghpiet@gmail.com of naar mariannoordermeer@hotmail.com

Alle avonden:  Aanvang 20.00 uur. Ontmoetingscentrum De Haven; Leefdaelhof 11 Waalwijk.

Cursusdeel 1 (datum 17-11-2022)

Natuuronderzoek algemeen

Spreker: Piet de Jongh

Op deze eerste avond stellen we ons wat onderzoeksvragen. Waarom moeten we bepaalde planten en dieren (wettelijk) onderzoeken? Wie bepaalt welke de soorten dit zijn en op welke manieren ze onderzocht moeten worden?

Natuurlijk wordt er overal niet alleen wettelijk vereist onderzoek gedaan. Universiteiten zoeken ook op eigen initiatief naar de natuur in onze leefomgeving en stellen eigen vragen in wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast zijn er duizenden liefhebbers die ook met natuuronderzoek bezig zijn, meestal omdat ze dit zelf leuk of interessant vinden.

Wat zijn de grote lijnen in dit onderzoek? Hoe stel je een goede startvraag, hoe zet je het onderzoek op en ga je met de resultaten om?

Tot slot staan we stil bij welke conclusies je zou kunnen trekken uit al het werk en welke discussie zou er kunnen ontstaan?

Al met al een heel boeiende start van onze uitgebreide cursus voordat we ons op de specifieke soorten richten.

Cursusdeel 2 (datum 15-12-2022)

Onderzoek aan mossen en hogere planten

Spreker: Rob Vereijken

Bij deze les kijken we eerst naar de verschillende plantaardige organismen zoals mossen, varens en hogere planten als bloemen. Hoe kunnen we ze determineren en waar letten we speciaal op? Belangrijk is dat planten ons iets kunnen vertellen over de plaats waarop zij groeien. Zij kunnen zich niet verplaatsen en zijn dus geheel afhankelijk van de bodemomstandigheden. Hier wordt veel gebruik van gemaakt in de ecologie. Daarnaast is het natuurlijk leuk om planten op naam te brengen. Ook hierbij kijken we naar mogelijkheden en moeilijkheden. Er zijn bijvoorbeeld tientallen soorten paardenbloemen en bramen. Hoe houd je die uit elkaar en wil je dit als amateur wel? Tot slot staan we stil bij planten die samen in gelijke milieus voorkomen in zogenaamde gemeenschappen. Dit leert je dat wanneer je een aantal vergelijkbare soorten planten tegenkomt, je ook op zoek kunt gaan naar soorten die in ditzelfde milieu passen.

Cursusdeel 3 (datum 19-01-2023)

Reptielen en amfibieën

Spreker: Domin Dalessi

Domin is bioloog en werkzaam als leraar in Nuenen aan een VMBO-school (Nuenens College). Daarnaast is hij aan de Radboud universiteit met een promotieonderzoek bezig. Ook is hij bestuurslid van de Stichting Stadsnatuur Eindhoven en voorzitter van de Poelenwerkgroep Eindhoven en actief als regiocoördinator voor RAVON in Zuid-Oost Brabant.

De avond staat in het teken van zijn promotieonderzoek aan de Gladde slang. Daarnaast zal Domin in algemene zin aandacht besteden aan de herpetofauna (amfibieën en reptielen) van Nederland. Naast het onderzoek aan de Gladde slang komen onder meer ook de andere soorten slangen in Nederland aan bod. Centraal staan vragen die gesteld zouden kunnen worden zoals wat je wilt weten, hoe je daar achter komt en wat je met de resultaten kunt doen, m.a.w. wie kan er uiteindelijk iets mee.

We maken kennis met een promotieonderzoek, voorwaar geen zoektocht die je op een vrije zaterdag kunt uitvoeren.

Deze avond belooft een interessante bijeenkomst te worden met een bijzonder onderzoek naar een bijzondere diersoort en -groep.

Cursusdeel 4 (datum 16-2-2023)

4a.Insecten-onderzoek in relatie tot de omgeving.

4b.Libellenonderzoek in de Langstraat

Spreker: Guido Stooker, Piet de Jongh

Op deze vierde cursusavond staan we stil bij de diergroep “ongewervelden”.  De voor onderzoek belangrijkste groepen zijn daarbij kevers, libellen, vlinders en bijen. Niet dat de rest er maar bijhangt maar zo is het nu eenmaal gegroeid. Guido Stooker die al jaren onderzoek doet in bijvoorbeeld de Dongevallei in Tilburg zal voor de pauze een verhaal houden over de zoektocht naar nachtvlinders die hij speciaal vangt in de Kaaistoep, ook in Tilburg. Ook besteedt hij aandacht aan zijn potval-onderzoek in de Lange Rekken bij Rijen. Hij inventariseert daar de bodemfauna in relatie tot voedselaanwezigheid tbv. weide- en akkervogels. Het gaat dan bijvoorbeeld over spinnen en kevers.

Na de pauze vertelt Piet de Jongh over een project van enige jaren geleden waarbij de libellenfauna van de Langstraat is geïnventariseerd. Hierbij komen o.a. de vangsttechnieken de leefgebieden en de soorten die aangetroffen zijn aan de orde.

Cursusdeel 5 (datum 16-3-2023)

Onderzoek aan zoogdieren

Spreker: Peter Twisk

Omdat veel soorten zoogdieren wettelijk beschermd zijn moet je onderzoek aan deze diergroep goed onderbouwen en voorbereiden. Waar moet je volgens de wet allemaal rekening mee houden, wat mag wel en wat niet. Je moet je natuurlijk altijd de vraag stellen waarom je dit onderzoek wilt starten en uitvoeren. Peter Twisk zal ons meenemen door de antwoorden op deze en andere vragen te geven en toelichten hoe er in de praktijk onderzoek wordt gedaan. Hij kan gezien zijn lange ervaring hierbij putten uit veel voorbeelden van veldwerk.

Zoals we gezien hebben is het altijd belangrijk dat je je blijft richten op de onderzoeksvragen. Wat wil je bereiken? Peter staat daarom ook stil bij de uitwerking van de onderzoeksgegevens. Leiden die tot bijvoorbeeld tot aanpassingen in het beheer, het verlenen van een vergunning voor iets of het aanduiden van een trend in de populatie die wordt gemonitord.

Door het verborgen leven van veel zoogdieren zijn de onderzoeken die worden beschreven voor velen van ons ook wat mysterieus.  Het zal zeker een interessante avond worden waar we jullie graag voor uitnodigen. 

Vervolg

Op deze wijze met steeds één avond per themadeel wordt de cursus volgend winterseizoen vervolgd met de volgende onderwerpen:

• Vogels en waterleven
• Paddenstoelen en schelpdieren
• Biodiversiteit