Van de akker tot in je glas
Duurzaamheid en natuur staat bij veel jongeren hoog op de agenda. En daar blijft het niet bij, ze komen ook in actie. Bijvoorbeeld bij een Groen Traineeship: een vrijwillige maatschappelijke stage. Afgelopen zomer hielpen jongeren bij de
Roze Bunker om ijsthee te maken van wilde bloemen en kruiden.
Op een boerderij in Buren is het op een donderdagmiddag een drukte van jewelste. Ov-fietsen staan kriskras op het erf geparkeerd, er klinkt schlagermuziek uit de boxen van een bestelbus en op het grasveld staat een picknicktafel met broodjes, fruit en flessen ijsthee. We zijn midden in de Betuwe. De boerderij is omgeven door fruitboomgaarden, akkervelden en bordjes met ‘Te koop: kersen’.
Vier jongeren – uit Den Bosch, Utrecht, Culemborg en Amsterdam – oogsten vandaag de wilde bloemen en kruiden die in het voorjaar op een braakliggende strook zijn geplant. De vijftien verschillende soorten kruiden en bloemen met blauwe en gele tinten steken fel af tegen het strakke veld met suikerbieten ernaast.
Monnikenwerkje
Rosa (27, knalgele coupe) bestuurt de elektrische maaier. Het is bloedheet, af en toe stopt ze om het zweet van haar gezicht te vegen. Maureen (25, vrolijke bloemetjesbroek) en begeleider Sanne (27, blote voeten) zitten op een plastic kratje achter een berg net geoogste bloemen en kruiden. Takje voor takje plukken ze de kleurige blaadjes van de stengels. Maureen zucht: ‘Soms denk ik dat ik alle blaadjes heb geplukt, maar dan draai ik de stengel om en dan zie ik wéér allemaal nieuwe bloemetjes.’ Sanne lacht: ‘Het is een monnikenwerkje, maar het is ook wel lekker zen.’
Anke (24, strooien hoedje tegen de zon) draait vandaag de transportdienst: zij rijdt de oogst heen en weer naar de fabriek van de Roze Bunker in Culemborg. De jongeren doen mee aan het Groen Traineeship, een soort vrijwillige maatschappelijke diensttijd. Tijdens een Groen Traineeship werken jongeren van 16 tot 27 jaar enkele dagen per week aan een project bij een natuurgerelateerde organisatie. Het Groen Traineeship geeft de trainees de ruimte om zich te ontplooien en groene organisaties te leren kennen. De jongeren krijgen trainingen en persoonlijke begeleiding.
IVN is coördinator van het landelijke programma. Daarnaast initieert en begeleidt IVN jaarlijks een aantal Groene Traineeships. Andere organisaties die meedoen zijn bijvoorbeeld de Vlinderstichting en Milieudefensie. Er zijn projecten waar de natuur centraal staat, zoals het tellen van vlinderpopulaties. Andere projecten draaien om communicatie en eventmanagement, denk aan het organiseren van een natuurfeestje tijdens Fête de la Nature.
Natuurprobleem tackelen
Maureen, Anke en de anderen doen een Groen Traineeship bij de Roze Bunker in Culemborg. De Roze Bunker maakt siropen van vers fruit en verse kruiden, geoogst bij de boer of gered van de versnipperaar. Met elke fles siroop wil de Roze Bunker een urgent natuurprobleem tackelen. Neem bijvoorbeeld de oer-Hollandse wilde ijsthee: daarmee willen ze de teruggang van biodiversiteit tegengaan.
Sanne Verhoeven begeleidt de groep vanuit de Roze Bunker. Eerder had zij haar eigen vegetarische restaurant. ‘Met dit traineeship nemen we jongeren mee in het proces van het maken van ijsthee: van de akker tot in het glas. De jongeren onderhouden het land, en oogsten, verwerken en serveren uiteindelijk de frisdrank. De achterliggende gedachte is dat ze gaandeweg meer leren over biodiversiteit en verbindingen in de natuur.’
Een maand op het land doorbrengen, dat sprak de pas afgestudeerde Maureen wel aan. ‘Ik ben net klaar met mijn studie Food Innovation in Den Bosch en ik heb nog geen baan. Ik volgde de Roze Bunker al op Facebook. Het leek me lekker om buiten te zijn en tegelijkertijd iets nuttigs te doen voor de natuur.’ Hetzelfde geldt voor Anke. Zij studeerde New Media en Digital Culture, maar vindt plantjes eigenlijk veel leuker. Met het Groen Traineeship zet ze ervaring in het groene veld op haar cv.
Biodiversiteitsacademie
‘De meeste deelnemers zijn aan het einde van hun studie of net afgestudeerd’, zegt Sanne. ‘Ze zien het traineeship als een manier om zich persoonlijk en professioneel te ontwikkelen, maar ze vinden het vooral tof om iets te doen voor de natuur.’ Sanne vindt ‘traineeship’ niet het juiste woord voor wat de jongeren doen. ‘Bij dat woord heb ik associaties uit het bedrijfsleven. “Biodiversiteitsacademie” zou beter passen, vind ik.’
Begin juli ging het traineeship van start in de fabriek van de Roze Bunker. Sanne: ‘Het was bijzonder dat het vanaf het begin af aan een groep was, het was helemaal niet ongemakkelijk.’ Maureen lacht: ‘Dat komt omdat we gelijk met onze handen in de klei mochten wroeten.’ Die eerste dag stond een workshop over de no dig methode op het programma. Maureen: ‘In plaats van de tuin om te spitten en het leven in de aarde te verstoren, plaats je karton op het onkruid, zodat het geen licht meer krijgt om te kunnen groeien. Beter voor de natuur, maar ook voor jezelf, want het is veel minder werk, haha.’
De jongeren volgden workshops over wildplukken, biodiversiteit en siroop maken. Inmiddels zitten de trainees alweer bijna in hun laatste week. Komende maandag leren ze om siroop te maken (‘een soort heksensoepje’). De afsluiting is een oogstfeest, waarbij de deelnemers ‘hun’ ijsthee presenteren aan bekenden.
Korter lunchen
Een traineeship is een organisch proces, volgens Sanne. ‘Het oorspronkelijke idee was dat we meer op de theorie achter biodiversiteit zouden ingaan, maar de groep was unaniem: ze wilden vooral de buitenlucht in. Uitgebreid met elkaar koken en eten was voor mij een belangrijk onderdeel van dit traineeship. Maar de meiden zeiden na de eerste keer uitgebreid lunchen: we willen liever wat korter lunchen, zodat we meer tijd op de akker hebben.’
De gemaaide stengels worden in het busje geladen om naar de fabriek te brengen. Rosa knalt het busje in z’n achteruit over de akker. Als volleerde akkerbouwers rollen Rosa en Anke de laatste stengels op tot een baal, waarna ze het busje inladen. ‘Er zit een kikker in mijn baal!’ roept Anke opeens. Rosa pakt het diertje voorzichtig op en zet ‘m op en veilige plek neer. ‘Die laten we maar hier. Zo biodivers willen we de ijsthee nou ook weer niet hebben.’
Meer weten over het Groen Traineeship
Tekst Marloes Beerling
Foto’s Mariel Kolmschot
Dit artikel verscheen eerder in de herfsteditie van Mens & Natuur magazine. Wil je ook het Mens & Natuur Magzine ontvangen? Voor € 24 per jaar ben je al lid van IVN en ontvang je naast 4x per jaar ons magazine ook korting in onze webwinkel (geldt niet voor boeken) en kun je gratis of met korting deelnemen aan onze activiteiten, cursussen en workshops.
